حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در خاک و برخی از محصولات باغی
)
جدول 19- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در کشمش*
|
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
آهن |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) | |||||
|
450 |
100 |
700 |
50 |
32 |
88/1 |
|
منگنز |
روی |
مس |
ماده |
قند کل | |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) |
(درصد) | ||||
|
3/0 |
3/0 |
2/0 |
85 |
59 | |
* اعداد حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم گیاه، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد، لذا تفسیر نتایج بر عهده متخصصین مربوطه است.
11- پرتقال: از 30 برگ با سن 5 تا 7 ماه قبل از میوه دهی برای تجزیه برگهای درختان مرکبات استفاده می شود.
جدول 20- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در برگ پرتقال*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
0/3-5/2 |
2/0-1/0 |
0/3-2/2 |
0/2-2/2 |
5/0 |
3/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
150-100 |
100-75 |
70-40 |
15-7 |
75-50 |
2-1 |
* حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد،
لذا تفسیر نتایج و توصیه بهینه کودی بر عهده متخصصین امر خواهد بود.
جدول 21- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در میوه پرتقال*
|
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
آهن |
منگنز |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) | ||||||
|
150 |
14 |
181 |
40 |
10 |
1/0 |
034/0 |
|
روی (Zn) |
مس |
ویتامین |
ماده |
قند کل |
نیترات | |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) |
(درصد) |
(mg/kg FW) | ||||
|
01/0 |
05/0 |
53 > |
2/13 |
0/10 |
100< | |
* اعداد حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم گیاه، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد، لذا تفسیر نتایج بر عهده متخصصین مربوطه است.
جدول 22- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در برگ نارنگی*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
4/3-0/3 |
2/0-1/0 |
0/2-0/1 |
5/2-5/1 |
4/0-2/0 |
3/0- | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
150-100 |
80-50 |
50-25 |
50-25 |
70-30 |
2-1 |
* اعداد حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم گیاه، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد، لذا تفسیر نتایج بر عهده متخصصین مربوطه است.
12- کیوی: از برگهای بالغ جوان حدود 10 هفته پس از شروع رشد، نمونهبرداری می‌شود.
جدول 23- حد بهینه عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در برگهای کیوی*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
2/4-5/2 |
6/0-2/0 |
0/3-0/2 |
5/3-0/3 |
5/0-40/0 |
4/0-4/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
150-100 |
150-100 |
50-40 |
15-10 |
50-40 |
2-1 |
* ارقام فوق با توجه به رقم، شرایط اقلیمی، نحوه مدیریت زراعی، عملیات به‌زراعی و نحوه تغذیه متغیر می‌باشد.
جدول 24- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در میوه کیوی*
|
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
آهن |
منگنز |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) | ||||||
|
182 |
34 |
312 |
34 |
17 |
31/0 |
01/0 |
|
روی (Zn) |
مس |
ویتامین |
ماده |
قند کل |
نیترات | |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) |
(درصد) |
(mg/kg FW) | ||||
|
14/0 |
13/0 |
7/92 |
6/15 |
98/8 |
100< | |
* اعداد حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم گیاه، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد، لذا تفسیر نتایج بر عهده متخصصین مربوطه است.
13- پسته: از تعداد 50 برگ در تیرماه و از شاخه های یکساله غیربارده برای تجزیه استفاده می شود.
جدول 25- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در برگ پسته*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
5/2-0/2 |
2/0-12/0 |
0/2-5/1 |
0/3-5/2 |
7/0-5/0 |
5/0-3/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
150-110 |
80-50 |
50-40 |
15-12 |
60-50 |
2-1 |
جدول 26- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در مغز پسته*
|
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد | |
|
(درصد) | ||||||
|
20/3 |
50/0 |
50/1 |
1/0 |
14/0 |
1/0 | |
|
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
پروتئین |
چربی |
قند |
|
(درصد) | ||||||
|
(میلی‌گرم در کیلوگرم) |
|
|
| |||
|
45 |
12 |
25 |
13 |
6/20 |
20 |
8 |
** اعداد حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم گیاه، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد، لذا تفسیر نتایج بر عهده متخصصین مربوطه است.
14- انار: از تعداد 50 برگ در تیرماه و از شاخه های یکساله غیربارده برای تجزیه استفاده می شود.
جدول 27- حد بهینه عناصر غذایی پرنیاز و کم نیاز در برگ انار*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
5/2-2/2 |
4/0-2/0 |
0/2-2/1 |
5/2-0/2 |
8/0-6/0 |
4/0-3/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
150-110 |
100-75 |
50-30 |
15-10 |
60-40 |
2-1 |
* ارقام فوق با توجه به رقم، شرایط اقلیمی، نحوه مدیریت زراعی، عملیات به‌زراعی و نحوه تغذیه متغیر می‌باشد.
جدول 28- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در میوه انار*
|
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
آهن |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) | |||||
|
152 |
8 |
259 |
3 |
3 |
3/0 |
|
منگنز |
روی |
مس |
ویتامی |
ماده خشک |
قند کل |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) |
(درصد) | ||||
|
1/0 |
12/0 |
07/0 |
1/6 |
0/19 |
57/16 |
** اعداد حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم گیاه، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد، لذا تفسیر نتایج بر عهده متخصصین مربوطه است.
15- انجیر: برای نمونهبرداری از 25 برگ کامل و بالغ موجود در وسط شاخه‌های در حال رشد و در زمان تیر و مردادماه استفاده می‌شود.
جدول 29- حد بهینه عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در برگ انجیر *
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
0/3-5/2 |
3/0-1/0 |
5/2-0/2 |
0/3-0/2 |
4/0-2/0 |
3/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
150-100 |
100-70 |
50-30 |
15-10 |
40-30 |
2-1 |
* ارقام فوق با توجه به رقم، شرایط اقلیمی، نحوه مدیریت زراعی، عملیات به‌زراعی و نحوه تغذیه متغیر می‌باشد.
جدول 30- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در میوه انجیر*
|
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
آهن |
منگنز | ||
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) | ||||||||
|
130 |
14 |
250 |
35 |
25 |
27/0 |
13/0 | ||
|
روی (Zn) |
مس (Cu) |
ماده خشک |
قند کل | |||||
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) |
(درصد) | |||||||
|
10/0 |
07/0 |
21 |
16 | |||||
* اعداد حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم گیاه، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد، لذا تفسیر نتایج بر عهده متخصصین مربوطه است.
16- چای: از100 برگ از برگهای کاملاً توسعه یافته ساقه های جوان نمونهبرداری می‌شود.
جدول 31- حد بهینه عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در برگ چای*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
8/4-0/4 |
3/0-2/0 |
0/2-8/1 |
6/0-4/0 |
5/0-3/0 |
3/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
200-150 |
150-100 |
70-50 |
15-10 |
70-50 |
2-1 |
* ارقام فوق با توجه به رقم، شرایط اقلیمی، نحوه مدیریت زراعی، عملیات به‌زراعی و نحوه تغذیه متغیر می‌باشد.
17- لیمو: از 30 برگ کامل (پهنک و دمبرگ) از شاخه غیربارده، با 5 تا 7 ماه سن، جهت تجزیه استفاده می‌شود.
جدول 32- حد بهینه عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در برگهای لیمو*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
7/2-2/2 |
3/0-1/0 |
0/2-0/1 |
0/4-5/1 |
5/0-2/0 |
3/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
100-60 |
100-40 |
50-30 |
10-5 |
50-30 |
2-1 |
* ارقام فوق با توجه به رقم، شرایط اقلیمی، نحوه مدیریت زراعی، عملیات به‌زراعی و نحوه تغذیه متغیر می‌باشد.
جدول 33- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در میوه لیمو*
|
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
آهن |
منگنز |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) | ||||||
|
176 |
16 |
138 |
26 |
8 |
6/0 |
03/0 |
|
روی (Zn) |
مس(Cu) |
ویتامین C |
ماده خشک |
قند کل |
نیترات (NO3) | |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) |
(درصد) |
(mg/kg FW) | ||||
|
06/0 |
04/0 |
53 |
11 |
5/2 |
100< | |
* اعداد حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم گیاه، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد، لذا تفسیر نتایج بر عهده متخصصین مربوطه است.
18- زیتون: از 50 برگ کاملاً توسعه یافته در وسط شاخه‌های بدون میوه جهت تجزیه استفاده می شود.
جدول 34- حدود بهینه عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در برگهای زیتون*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
5/2-5/1 |
3/0-1/0 |
2/1-9/0 |
2/3-0/1 |
7/0-2/0 |
3/0-1/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
200-100 |
150-50 |
80-30 |
10-5 |
40-20 |
2-1 |
* ارقام فوق با توجه به رقم، شرایط اقلیمی، نحوه مدیریت زراعی، عملیات به‌زراعی و نحوه تغذیه متغیر می‌باشد.
19- فندق: 25 برگ کامل (شامل برگ و دمبرگ) از وسط شاخه های فصل جاری در تیرماه برای تجزیه کافی است.
جدول 35- حد بهینه عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در برگهای فندق*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
6/2-4/2 |
4/0-1/0 |
4/2-0/2 |
5/2-0/1 |
5/0-2/0 |
3/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
200-100 |
100-50 |
80-40 |
10-5 |
70-30 |
2-1 |
* ارقام فوق با توجه به رقم، شرایط اقلیمی، نحوه مدیریت زراعی، عملیات به‌زراعی و نحوه تغذیه متغیر می‌باشد.
20ـ توت‌فرنگی: برای نمونهبرداری بایستی از برگهای کامل و بالغ (همراه با برگچه‌ها) استفاده نمود. حدود25-15 برگ سالم برای انجام تجزیه کافی به نظر می‌رسد.
جدول 36- حدود بهینه عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در برگ توت‌فرنگی*
|
عناصر پرنیاز |
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
گوگرد |
|
0/4-0/3 |
3/0-2/0 |
0/3-0/2 |
0/3-0/2 |
4/0 |
4/0 | |
|
عناصر کم‌نیاز |
آهن |
منگنز |
روی |
مس |
بور |
مولیبدن |
|
170-100 |
100-70 |
70-40 |
20-10 |
60-40 |
2-1 |
* ارقام فوق با توجه به رقم، شرایط اقلیمی، نحوه مدیریت زراعی، عملیات به‌زراعی و نحوه تغذیه متغیر می‌باشد.
جدول 37- حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در میوه توت فرنگی
|
ازت |
فسفر |
پتاسیم |
کلسیم |
منیزیم |
آهن |
منگنز |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) | ||||||
|
93 |
27 |
292 |
21 |
17 |
22/0 |
- |
|
روی (Zn) |
مس |
ویتامین |
ماده |
قند کل |
نیترات |
کادمیم |
|
(میلی‌گرم در 100 گرم ماده خوراکی) |
(درصد) |
(mg/kg FW) | ||||
|
- |
- |
37 |
3/19 |
- |
50 |
1/0 |
** اعداد حد مطلوب می‌تواند نسبت به رقم گیاه، موقعیت جغرافیایی محل، نحوه مدیریت، نحوه نمونهبرداری و عملکرد متفاوت باشد، لذا تفسیر نتایج بر عهده متخصصین مربوطه است.
= سپاسگزاری: بدینوسیله از همکاران محترم کمیته انتشارات برای داوری، سرکار خانم‌ها اسدزاده و رحمانی برای تایپ و تنظیم، سرکار خانم سعدی برای ویراستاری ادبی نشریه و همچنین کلیه همکاران بخش خدمات فنی و تحقیقاتی موسسه تشکر و قدردانی می‌نماید.
= منابع مورد استفاده
ترابی، منصور و محمد جعفر ملکوتی. 1378. کوددهی صحیح در باغهای پسته، نشریه فنی شماره 73، نشر آموزش کشاورزی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، کرج، ایران.
حشمتی رفسنجانی، محمد. 1374. نرمها و شاخص‌های دریس برای تشخیص کمبود و توصیه کودی درختان پسته. پایان نامه‌کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس. تهران، ایران.
دریاشناس، عبدالمحمد و فرهاد دهقانی. 1381. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی تعیین نرمهای دریس برای محصول انار در یزد. موسسه تحقیقات خاک و آب، تهران، ایران.
شهابی، علی اصغر. 1382. گزارش نهایی طرح تعیین معیارهای کیفی میوه‌های صادراتی، افزایش عملکرد و ارتقاء کیفی آنها با مصرف بهینه کود و آب در کشور. (گزارش مربوط به سیب سمیرم). مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی.
فکری، مجید. 1378. اثرات ازت، پتاسیم و بور روی غلظت عناصر غذایی برگ، عملکرد، کیفیت و ریزش جوانه‌های درختان پسته، پایان نامه دکتری خاکشناسی،دانشکده کشاورزی، تربیت مدرس، تهران، ایران.
ملکوتی، محمدجعفر و محمدنبی غیبی. 1379. تعیین حد بحرانی عناصر غذایی مؤثر در خاک، گیاه و میوه. نشر آموزش کشاورزی. وزارت جهاد کشاورزی، کرج، ایران.
ملکوتی، محمدجعفر ومهدی همایی. 1383. حاصلخیزی خاکهای مناطق خشک «مشکلات و راه حلها»، چاپ دوم با بازنگری کامل، 600 صفحه، انتشارات دانشگاه تربیت‌مدرس. تهران، ایران.
Benton Jones, J., B. Wolf, and H. A. Mills. 1991. Plant analysis Handbook: A practical sampling, preparation, analysis, and interpretation guide. Micro – Macro pub., Inc.
Campell, C. R. 2000. Reference sufficiency ranges for plant analysis in the southern region of the United States. Southern Cooperative Series Bulletin, No. 394. Southern Extension and Research activities. USA.
Holland, B., A. A. Welch, I. D. Unwin, D. H. Buss, A. A. Paul and D. A. T. Southgate. 1998. Mc Cance and Widdowson’s. The composition of foods 5th ed. The Royal Society of Chemistry and Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, UK.
IFA. 1991. World fertilizer use manual. Paris, France.
Plank, C. O. 1989. Plant analysis handbook for georgia, athens (GA): University of georgia cooperative extension Service. 64p, Goorgia, USA.
USDA. 2004. USDA nutrient Database for standard ref
Westerman, R. L. 1990. Soil testing and plant analysis. SSSA. Book series No. 3, SSSA., Madison, WI.
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات خاک و آب
