پروکاریوت ها

پروکاریوتها میکروارگانیسمهای تک سلولی و فاقد دیواره هسته ( هسته ابتدایی) هستند که  دارای ژنوم DNAبصورت حلقوی و تک رشته ای و  فاقد میتوکندری ، اجسام گلژی، هستک و شبکه آندوپلاسمی و دارای ریبوزوم S 70می باشند. دارای غشاء سلولی و یا غشاءسلولی و یک دیواره سلولی هستند که جنس دیواره از پپتید و گلوکان می باشد.

دو نوع پروکاریوتها در گیاهان تولید بیماری می کنند:

1- باکتریها ( Bacteria) : دارای یک غشاء سلولی و دیواره سلولی محکم هستند و در بیشتر موارد یک یا چند تاژک دارند.

2- مایکو پلاسما ها یا ما لیکوتها (Mycoplasma like Organism= MLO) : فاقد دیواره سلولی و فقط دارای یک غشاء تک لایه ای خاص هستند.

طبقه بندی پروکاریوتها : براساس خصوصیات دیواره سلولی
1- Gracilicutes : باکتری گرم منفی با دیواره نازک
2- Firmacutes: باکتری گرم مثبت با دیواره محکم
3- Mollicutes )Tenericutes): فاقد دیواره سلولی و دارای یک غشاء تک لایه ای نرم

باکتریهای بیماریزای گیاهی
باکتریهای بیماریزای گیاهی ساپروفیت اختیاری هستند و به خوبی در محیطهای کشت مصنوعی کشت می شوند ولی کشت تعدادی از باکتریهای آوندی (Fastidious) در محیط کشت مشکل بوده وبرخی ازآنها هنوز قابل کشت نیستند.

1- شکل باکتریها :
میله ای، کروی، فنری، رشته ای، گرزی،Y یا V شکل
به استثنای Streptomyces که رشته ای است بیشتر باکتریهای بیماریزای گیاهی میله ای شکل اند

2- دیواره سلولی باکتریها
دیواره سلولی باکتریها بوسیله مواد صمغی و چسبنده ای احاطه شده است . این مواد ممکن است دارای ضخامت کمی باشند که در این صورت به آنها Slime layer گفته می شود و اگر ضخامت آنها زیاد باشددر این صورت به آنها کپسول ( Capsule) گفته می شود.

3- تاژک (Flagellum) :
یک از ضمائم نخی شکل خارج دیواره سلولی باکتریها است که باعث تحرک آنها می شود که از واحد های پروتئینی بنام فلاژلین تشکیل شده است.

4- طرز آرایش تاژکها در طبقه بندی مؤثر بوده وبه اشکال زیر وجود دارد:
Monotrichous: دارای فقط یک تاژک قطبی
Lophotrichous: دارای چند تاژک در یک قطب
Amphitrichous: دارای تاژکهایی در دو قطب
Peritrichous: دارای تاژکهایی جانبی یا محیطی

5- اسپور
برخی گونه های میله ای می توانند به اسپور تبد یل شوند ولی گونه های رشته ای (( Streptomycesتوانایی تولید اسپورهایی بنام کنیدی در انتهای رشته خود دارند.

6- دیواره سلولی :
دیواره سلولی باکتریها مسئول حفظ شکل ، جلوگیری از متلاشی شدن سلول باکتری در شرایط نامساعد محیطی و عکس العمل باکتری در برابر رنگ گرم ( Gram stain) می باشد.

7- نقش غشاء سیتوپلاسمی باکتریها:
عبور ومرور مواد از طریق این غشاء صورت می گیرد ، تقسیم سلولی از طریق این غشاء صورت می گیرد  و نقش میتوکندری را دارد

8- تولید مثل :
باکتریهای میله ای شکل از طریق تولید مثل غیر جنسی که بنام تقسیم دو تایی معروف است تولید مثل می کند.

9- علائم بیماریهای باکتریایی :
تولید گال یا غده (Tumor) ، لکه برگیها و آتشک و شانکرها ، پوسیدگی نرم (Soft Rot) و پژمردگی آوندی(Vascular Wilt)

10- طبقه بندی :
Rhizobium: میله ای شکل – تاژک جانبی ، G─
Clavibacter: میله ای شکل – تاژک قطبی ، G+
Erwinia: میله ای شکل – تاژک پریتریکوس ، G─
Pseudomonas: میله ای شکل – تاژک قطبی ، G─
Xantamonas: میله ای شکل – یک تاژک قطبی ، G─
Streptomyces: دارای هیف های استوانه ای شکل و منشعب

11- انتشار بیماریهای باکتریایی :
ورود وانتشار باکتریها در مزرعه و باغ ازروشهای زیر صورت می گیرد:
خاک آلوده ، مواد گیاهی آلوده ( بذر، نشاء و سایر اندامهای آلوده) ، انسان( ادوات کشاورزی آلوده و عملیات مختلف زراعی)

12- کنترل بیماریهای باکتریایی :
استفاده از بذر و گیاهان سالم ، بهداشت زراعی مانند حذف و سوزاندن شاخه ها و یا گیاهان آلوده  ، ضد عفونی ابزار آلاتی مانند چاقوی و قیچی هرس ودستها  ، کوددهی و آبیاری مناسب ، تناوب زراعی  ، استفاده از ارقام مناسب ، استفاده از مواد شیمیایی و بخار آب در ضد عفونی بذور وخاک ، استفاده از ترکیبات مسی دربیماریهای باکتریایی لکه برگی و بلایت بصورت سمپاشی شاخ و برگ ، استفاده از آنتی بیوتیک ها بصورت پاشش و یا فرو بردن نشاء و قلمه ها در محلول آن  و استفاده از ویروسهای باکتری خوار ( باکتریوفاژها) و باکتریوسین ها ( مواد ضد باکتریایی مترشحه از باکتریها)

منبع:سبزینه