Shu – Huang Ou and Fausto L. Nugue
بیماری های عمومی برنج را می توان برحسب عوامل بیماریزایی مانند قارچ، باکتری، ویروس و نماتد گروهبندی نمود. پنج گروه بیماری های تنکارشناختی یا فیزیولوژیکی وجود دارند که همراه با بینظمی های غذایی بوده و اختصاص به اندام خاصی ندارند.
این بیماری های مختلف ممکن است با ایجاد علائم خاصی در برگ ها، ساقه ها، غلاف برگ ها، خوشه گل ها و دانه ها همراه باشند. بیماری های باکتریایی و قارچی معمولا با لکه های سوختگی برگ، غلاف برگ و ساقه تشخیص داده می شوند. بیماری های ویروسی عموما سیستیمیک بوده و با توقف رشد، کاهش و یا افزایش غیر عادی پنجه زنی مشخص می گردند. برگ ها از سبز به سبز روشن، زرد یا نارنجی تغییر رنگ می دهند. بیماری های تنکارشناختی نیز با بیرنگ شدن برگ ها و یا ایجاد لکه های رنگی ( معمولا به رنگ های قهوه ای و ارغوانی ) مشخص می شوند. گیاهان آلوده به ویروس معمولا به طور تصادفی در مزارع یافت می شوند و این امرکشاورزان مارا متقاعد می سازد که این بیماری ها اهمیت زیادی ندارند. با این حال، در قطعات آلوده مجزا شده، حدود 80 تا 90 درصد گیاهان مبتلا بوده اند. بیماری های باکتریایی و ویروسی در مراحل اولیه آلودگی به طور تصادفی یافت می شوند. بعدا در صورت جدّی بودن آلودگی، بیماری ویروسی سراسر مزرعه را فرا حواهد گرفت. بیماری های تنکارشناختی به دلیل این که وابسته به شرایط خاک هستند، وسعت زیادی را مبتلا می سازند.
بیماری های قارچی برنج
1 – بیماری بلاست برنج
بلاست برنج یا زنگ گردن به وسیله قارچ پیریکولاری اوریزا ایجاد می شود. این بیماری در همه کشورهای تولید کننده برنج وجود دارد. حضور این بیماری در 60 کشور جهان گزارش شده است. در کشورهای ژاپن، هند، تایوان، آمریکا و غیره مدت زمان زیادی به عنوان یک مشکل اصلی در تولید برنج مورد بررسی بوده است. ده سال پیش، در کشورهای گرمسیری آسیب های فراوانی وارد می کرد. در مناطق گرمسیری به دلیل استفاده از ارقام اصلاح شده خالص که به آسانی به این بیماری مبتلا می گردند و به کابردن مقادیر زیادی کودهای نیتروژنی که رشد و تکثیر آن را زیاد می کند، بیش تر مورد توجه قرار گرفته است.
در سال 1964 طغیان بیماری بلاست در فیلیپین گزارش گردید. در سال 1962 محصول رقم تجرما در سان رامون، لاگونوی در ناحیه بیکول شدیدا مورد حمله قرار گرفت و 50 تا 95 درصد کاهش یافتند. محصول پتا در سراسر منطقه وسیعی از لیت را در سال 1963 تا 60 کاوان بر هکتار کاهش داد. در سال 1963 بیماری بلاست رقم BPI – 76 را در لیت نیز آلوده کرد.
نشانه های بیماری بلاست برنج
این بیماری ها تمام قسمت های گیاه برنج ازقبیل: برگ ها، گره ها، گردن ها ( پایه خوشه گل ها) و خوشه ها را مبتلا می کند. واضح ترین نشانه های بلاست برنج در برگ ها و گردن خوشه گل ها پدیدار می گردند. نشانه های روی برگ ها در طول دوره رویشی گیاه به وجود می آیند. روی برگ ها، معمولا در مرحله نشاء، لکه هایی ایجاد می گردد که میله ای شکل و در دو انتها نوک تیز بوده و اغلب با حاشیه متمایل به قهوه ای و با مرکز خاکستری می باشند. اندازه، رنگ و شکل لکه ها، مطابق شرایط و میزان مقاومت به بیماری رقم تفاوت دارد. در ارقام مقاوم به بلاست یا در شرایط نا مساعد برای توسعه این بیماری، این لکه ها کوچک تر، قهوه ای تر و باریک تر می شوند. گاهی اوقات لکه های کوچک قهوه ای رنگی دیده می شوند. شرایط مساعد بیماری بلاست باعث می شود، این لکه ها بزرگ تر، عریض تر و به رنگ خاکستری در آیند.
هنگامی که بلاست به گردن خوشه گل برنج حمله کند، خسارت جدّی تر می شود. این آسیب اغلب در نزدیک بالاترین گره پیدا می شود. گردن خوشه در آغاز خروج خوشه گل نسبت به حمله عامل بیماری بلاست خیلی حسّاس است. هرچه خوشه به زمان رسیدگی دانه نزدیک تر شود، از حسّاسیت گردن آن کاسته می گردد. سوختگی های قهوه ای – خاکستری تشکیل شده، گردن خوشه را احاطه کرده و موجب سقوط کامل خوشه می شود. اگر عامل بیماری پیش از مرحله شیری دانه رخ دهد، دانه ها پوک می گردند. اگر پس از مرحله شیری گیاه مورد حمله قرار گیرد، دانه ها به طور جزئی پر می شوند، نه کامل ولی دانه ها گچی و شکننده یا سبز رنگ خواهند بود. توضیح مترجم: وجود دانه های گچی در مطالعات کیفیت برنج، همیشه دلیل بر خسارت بلاست نیست. زیرا بسیاری از ارقام برنج از نظر زادشناختی تمام گچی هستند، مانند: ارقام محلی ایرانی حسنی و غریب و سیاه ریحانی. این بیماری ممکن است به گره های ساقه نیز حمله کند. در این صورت، گره های آلوده سیاه و شکننده شده و ممکن است ساقه ها از محل گره بشکنند. این بیماری در انتهای دانه ها و شاخه ها به صورت لکه های قهوه ای مشاهده می شوند
منبع:Fadeli22.blogfa.com