راهنمای مدیریت پرورش جوجه گوشتی (نژاد آرین)
راهنمای مدیریت پرورش جوجه گوشتی (نژاد آرین)
بهداشت و پیشگیری از بیماریها
 |
| تصویر بزرگ |
انتخاب محل مرغداری:
محل مزارع گوشتی باید به نحوی انتخاب شود که در اطراف آن تراکم واحدهای مرغداری کم باشد. این مطلب نه فقط در مورد مزارع مرغداری بلکه در مورد مراکز جوجه کشی، کارخانه‌های ساخت دان، کشتارگاهها و دیگر اماکنی که بنحوی در ارتباط با این فعالیت می‌باشند نیز صادق است.
به درستی نمی‌توان فاصله ای مناسب و مطمئن جهت احداث واحدهای مختلف مرغداری پیشنهاد نمود، چون بعضی از بیماریها مثل نیوکاسل و برونشیت از مسافتهای بسیار دور و از طریق هوا به راحتی از یک واحد به واحدی دیگر منتقل می شوند. بعضی از عوامل بیماریزا نیز مثل MG از طریق تماس مستقیم وتوسط انسان و یا مواد مختلف منتقل می‌شوند. معذالک حداقل فاصله پیشنهادی دو کیلومتر می‌باشد. اقداماتی از قبیل نصب توری (حصارکشی)، درختکاری و دیوارکشی می‌تواند از عبور و مرور بی رویه و بی‌اجازه افراد و یا حیوانات جلوگیری نماید.
لازم به ذکر است که سازمان دامپزشکی کشور در مورد تعیین فاصله مرغداریها دارای ضوابط و آئین نامه‌های خاصی است که قبل از تأسیس هر واحد مرغداری بایستی استعلام شود.
اقدامات بهداشتی:
با توجه به اینکه انسان یکی از عوامل مهم انتقال بسیاری از بیماریها می‌باشد میتوان به منظور کاهش این امکان، اقداماتی از قبیل تعویض اجباری کفشها، لباس و شستن دستها، بهنگام ورود افراد به مزرعه را مد نظر قرار داد. مخصوصاً باید توجه داشت این گونه اقدامات بهداشتی در مورد افرادی که بسته به شغلشان به مزارع مختلف رفت و آمد می‌کنند حتماً انجام شــود. (مانند دامپزشکان و کارکنان امور خدماتی)
برای کارکنان مرغداریها، نگهداری انواع طیور و پرندگان در منزل اکیداً ممنوع است. این افراد باید از رفت و آمد به سایر مرغداریها نیز پرهیز نمایند. در صورتیکه اینگونه کنترلها ممکن نباشد میتوان اقدامات بهداشتی را با شدت بیشتری به مرحله اجرا در آورد. مثلاً باید کلیه افراد را قبل از ورود به مزرعه ملزم به استحمام و تعویض لباس نمود. انواع وسایط نقلیه و دیگر تجهیزات که به مزارع مختلف رفت و آمد می‌کنند نیز از عوامل دیگر انتقال بیماریها می باشند که قبل از ورود به مرغداری، باید ضدعفونی شوند.
آشیانه ها باید بنحوی طراحی و عایق بندی شوند که هیچگونه پرنده و یا جانوری (سگ، گربه...) امکان ورود نداشته باشد. در این مورد حتی حشرات و دیگر جانوران موذی هم خطر بسیار جدی محسوب می‌شوند.
از نظر بهداشتی معدوم نمودن تلفات در مزرعه با روش مناسب بسیار با اهمیت است. برای از بین بردن تلفات بهترین روش نصب کوره لاشه سوز و یا سیستمی است که بتوان در آن لاشه‌ها و تلفات را بخوبی سوزاند.
برای حفظ موازین بهداشتی بهترین شیوه نگهداری گله استفاده از روش تک سنی است. اگر نگهداری یک سن گله در مزرعه امکان‌پذیر نباشد، باید آشیانه‌ها نسبت به هم فاصله‌ای مناسب داشته باشند و هر گروه سنی را در یک آشیانه جدا نگهداری نمود.
استفاده از بستر مناسب و عاری از هر گونه آلودگی به قارچ و کپک در آشیانه از موارد بسیار مهم و قابل توجه می‌باشد.
کارکنان هر آشیانه می‌بایستی از رفت و آمد به آشیانه‌های دیگر خودداری نموده و ضمناً از نقل و انتقال وسایل و تجهیزات نیز جلوگیری شود.
بعد از پایان هر دوره پرورش، کود موجود در آشیانه را بطور کامل خارج نموده و نسبت به شستشوی آشیانه، تجهیزات و وسایل با آب فراوان و مواد پاک کننده اقدام گردد. در طی مراحل مختلف ضدعفونی سعی گردد از تجهیزات ایمنی از قبیل ماسک استفاده شود.
قرنطینه:
بهترین روش قرنطینه، استحمام همراه با تعویض لباس و کفش در بدو ورود به مزرعه می‌باشد. در محل قرنطینه حتما باید دو قسمت که اصطلاحا آنها را آلوده (قبل از استحمام و تعویض لباس و کفش) و غیر آلوده (بعد از استحمام وتعویض لباس و کفش) می‌نامیم، وجود داشته باشد. این دو قسمت باید کاملاً و بنحو مشخصی از هم جدا باشند. برای این منظور میتوان از تخته‌های چوبی بصورت دیواره‌های کوتاه در عرض اتاق استفاده نمود تا افراد برای عبور از بخش آلوده به غیر آلوده مجبور به عبور از روی آن باشند.
تعویض کفش باید بطور جدی مورد توجه قرار گیرد. این امر بخصوص از نظر کنترل بیماری کوکسیدیوز و همچنین جلوگیری از انتقال اُاُسیت‌ها (Oocyst) بسیار مهم است.
توصیه می شود که جهت ورود به آشیانه بجز تعویض کفش از روپوش وکلاه نیز استفاده شود.
یکی از نکات بسیار مهم در طراحی قرنطینه قرار دادن حوضچه و یا تشت محتوی آب کاملاً تمیز و ضدعفونی کننده مناسب در محل درب ورودی می‌باشد. بهتر است که حوضچه یا تشت را در نقطه‌ای قرارداد که افراد به راحتی به آن دسترسی داشته و قبل از ورود به اتاق قرنطینه ملزم به عبور از آن باشند. در این مورد توصیه می‌شود که حوضچه کوچک بتونی در محل ورودی درب اتاق قرنطینه ساخته شود.
نصب دستشوئی و شیر آب به همراه صابون ضدعفونی کننده به نحوی که افراد قبل از ورود به اتاق قرنطینه یا اتاق سرویس دستهای خود را بشویند.
قرار دادن کفش یا چکمه مخصوص جهت ورود به آشیانه که قبلاً شسته و ضدعفونی شده باشد الزامی است.
بمنظور جلوگیری از هر گونه اشتباه می توان کفش یا چکمه مخصوص آشیانه را با رنگی متفاوت و یا علامتی واضح مشخص نمود.
برای نگهداری لباسهای کار داخل آشیانه که الزاما تمیز و ضدعفونی شده هستند باید از کمدهای مناسب استفاده نمود.
واکسیناسیون:
واکسیناسیون در گله بایستی طبق یک برنامه مدون صورت گیرد باید توجه داشت که یک برنامه واکسیناسیون مناسب بر اساس واکسیناسیون گله مرغ مادر و چگونگی شیوع بیماریها در محل متغیر می‌باشد، بنابر این نمی‌توان برنامه عمومی و مشخصی را پیشنهاد نمود. در این مورد میتوان با کسب اطلاع از وضعیت گله مادر و همچنین مشاوره با دامپزشک اقدام به تهیه برنامه واکسیناسیون نمود.
نکات قابل توجه در مورد واکسیناسیون:
در زمان واکسیناسیون باید گله از نظر سلامتی در شرایط مطلوب باشد.
کلیه آمار و اطلاعات هر واکسیناسیون باید ثبت شود مثل تاریخ، نوع واکسن، تعداد، شماره سریال واکسن، روش واکسیناسیون.
افزایش درجه حرارت آشیانه به میزان 1 تا 2 درجه در واکسن های آشامیدنی و بالعکس در واکسن های قطره ای و تزریقی
اطمینان از یکنواختی دریافت واکسن در گله و رعایت (دُز) واکسن
استفاده از مولتی ویتامین + الکترولیت
دارو:
بطور کلی استفاده از آنتی بیوتیکها و دیگر داروها بمنظور جلوگیری از مقاوم شدن عوامل بیماریزا در برابر آنها، باید تا حدامکان محدود شود. با رعایت کردن این امر در صورت بروز بیماری و ضرورت مصرف دارو نتیجه بهتری در جهت کنترل بیماری بدست خواهد آمد.
باید توجه داشت که مصرف بی رویه آنتی بیوتیکها باعث تجمع آنها در گوشت تولیدی شده و مخاطراتی برای مصرف کننده بدنبال خواهد داشت. بدیهی است مصرف بی‌رویه داروها باعث افزایش هزینه‌های تولید نیز خواهد شد.
چنانچه ناگزیر به مصرف دارو هستید باید موارد زیر مورد توجه دقیق قرار گیرد:
اطمینان از انتخاب داروی صحیح.
اطمینان از مقدار صحیح داروی مصرفی.
اطمینان از زمان صحیح مصرف دارو.
اجتناب از تغییرات در طرز عمل، نحوه اجرا و قطع نا بهنگام.
کنترل سلامت گله:
بمنظور بررسی وضعیت سلامت گله و مشاهده رفتار و حرکات آنها و همچنین برای مشخص نمودن میزان مصونیت و ایمنیت در گله انجام آزمایشات سرمی بسیار مهم و ضروری است.
نکات مهم در تعیین وضعیت سلامت گله:
تغییرات ناگهانی در رفتار گله و یا تغییر در مقدار مصرف آب و غذا می‌تواند نتیجه بروز یک بیماری باشد.
میزان تلفات گله و همچنین روند تغییرات آن باید به دقت تحت نظر باشد. لازم است آمار و ارقام مربوط به تلفات بطور جداگانه برای هر آشیانه ثبت شود.
کالبد گشائی تلفات باید همواره انجام شده و نتایج آن ثبت گردد.
نمونه گیری خون و انجام تستهای مربوط به آن می‌تواند نتایج واکسیناسیونها و همچنین وجود بیماری در گله را بخوبی نشان دهد.
تغذیـــه
برای رسیدن به رشد سریع همیشه باید دان در دسترس جوجه‌های گوشتی قرار گیرد. با توجه به این امر بطور آزاد تغذیه می‌گردند. بخش قابل ملاحظه‌ای از هزینه‌ها در پرورش طیور گوشتی مربوط به هزینه خوراک می‌باشد، به همین دلیل کارآیی خوراک (ضریب تبدیل) نقش عمده‌ای در هزینه‌های تولید دارد. باید توجه داشت فقط با فرمولهای مناسب غذایی و استفاده از مواد مرغوب میتوان به حداکثر بهره‌دهی خوراک در گله دست یافت.
با توجه به متغیر بودن کیفیت مواد اولیه خوراک همواره از میزان این تغییرات از طریق ارسال نمونه به آزمایشگاه اطلاع حاصل گردد. بدیهی است تنظیم فرمول جیره غذایی می‌بایست با توجه به کیفیت مواد اولیه خوراک صورت گیرد در غیر اینصورت نمی‌توان جیره متعادلی را از لحاظ میزان مواد مغذی تنظیم و تهیه نموده و در اختیار گله قرار داد. در چنین حالتی اگر مواد مغذی بیشتر از نیاز در خوراک باشد، علاوه بر افزایش فشار متابولیکی بر جوجه، در واقع یک نوع دور ریختن سرمایه نیز محسوب می‌گردد از طرف دیگر بدیهی است کمبود مواد مغذی در خوراک باعث کاهش رشد و عملکرد گله می‌گردد. در ضمن مقاومت گله بسته به نوع و میزان کمبود مواد مغذی ، نسبت به عوامل محیطی استرس‌زا و بیماریزا کمتر می‌شود. توصیه می‌شود در این زمینه از مشاورت متخصصین تغذیه استفاده شود.
به منظور استفاده بهینه از مواد غذایی در جیره پیشنهاد می‌شود که در سه هفته اول دان به صورت پلت خرد شده (کرامبل Crumble) و پس از آن به صورت پلت (Pellet) با قطر چهار میلیمتر استفاده شود. پلت نمودن دان کیفیت و ارزش غذایی آن را 2 تا 3 درصد افزایش می‌دهد، به عبارت دیگر با مصرف دان پلت گله زودتر به وزن مورد نظر خواهد رسید. پلت شدن دان باعث کاهش ریخت و پاش و ضایع شدن آن می‌گردد (بطور مثال در آبخوریها). پلت نمودن دان بار میکروبی آن را کاهش داده و شرایط میکروبیولوژیکی بهتری در خوراک فراهم می‌گردد.
از اقدامات ضروری در تغذیه طیور، ثبت اطلاعات مربوط به مصرف دان می‌باشد. این کار از طریق وزن کردن دان مصرفی قابل اجرا است.
بعنوان یک قاعده کلی پائین آمدن اشتها در گله که نتیجه آن کاهش مصرف دان می‌باشد، به عوامل زیر بستگی دارد:
بروز بیماری
ضعف مدیریت
تغذیه نامطلوب از نظر کمی وکیفی
عدم کنترل مناسب عوامل محیطی
دانخوریهای ناودانی دستی:
در این قبیل دانخوریها مقدار ریخت و پاش دان توسط جوجه‌ها بیشتر می‌باشد، خصوصا اگر مقدار زیادتری دان در آنها ریخته شودکه متعاقبا از لبه دانخوری بیرون خواهد ریخت. استفاده از دانخوریهای مناسبتر از قبیل دانخوری سطلی آویز با توجه به صرفه‌جویی که در ریخت و پاش دان می‌شود، کاملا توجیه اقتصادی دارد.
نگهداری دان:
روش مناسب برای نگهداری دان استفاده از مخزن برای هر آشیانه می‌باشد. ظرفیت این مخزن باید به اندازه‌ای باشد که بتوان برای حداکثر تا یک هفته دان مورد نیاز آشیانه را در آن ذخیره نمود. مخزن مربوطه باید به راحتی قابل بازدید و شستشو باشد. جهت حمل دان داشتن وسیله نقلیه مخصوص برای هر واحد مرغداری توصیه می‌شود. اگر دان در کیسه نگهداری و حمل می‌شود باید محل مناسبی را برای آن در نظر گرفت. کیسه‌های دان را به دلیل امکان جذب رطوبت نباید مستقیماً بر روی زمین قرار داد و حتی الامکان باید دور از دسترس جانوران موذی قرار گیرد.
میزان نیاز به مواد مغذی:
نیاز به مواد مغذی با توجه به شرایط آب و هوائی و سن گله متفاوت می‌باشد. بنابراین وظیفه متخصص تغذیه این است که فرمول دان را بگونه‌ای تنظیم نماید که تحت هر شرایط، مواد مغذی مورد نیاز به طور کامل در اختیار گله قرار گیرد. برای این امر در وهله اول باید اطلاع کافی از کیفیت مواد اولیه و میزان مواد مغذی در آنها در دست باشد، سپس با توجه به میزان احتیاج گله به مواد مغذی، بهای مواد اولیه و قیمت تمام شده محصول نهائی (گوشت مرغ) نسبت به تنظیم فرمول خوراک اقدام نمود.
در این راهنما برای این منظور دو سطح تراکم مواد مغذی (تراکم زیاد و کم) پیشنهاد شده است که می توان با توجه به موارد ذکر شده در بالا از ارقام آنها در جهت تنظیم فرمول مناسب دان استفاده نمود.
توصیه هایی در مورد خوراک دادن:
دسترسی به غذا در ساعات اولیه ورود جوجه برای رسیدن به رشد مطلوب ، مهم است. عدم دسترسی به مواد مغذی، مانع از پاسخ مناسب سیستم ایمنی به واکسیناسیون می گردد و نهایتاً در میزان مقاومت بدن نسبت به بیماری ها در تمام طول زندگی تأ ثیر می گذارد، به همین دلیل توصیه می شود که از دان کامل استفاده گردد و با اتخاذ روش های مناسب و برنامه صحیح در نوبتهای توزیع دان و چگونگی کار دقت کافی جهت تحریک اشتهای جوجه ها بعمل آید.
جدول احتیاجات غذائی جوجه گوشتی آرین با تراکم مواد مغذی زیاد
پیش دان (2-0 هفته) |
دان رشد (5 -3 هفته) |
پس دان (بعد از 5 هفته) | |
| انرژی قابل متابولیسم (کیلوکالری بر کیلوگرم) | 3000 | 3100 | 3200 |
| پروتئین خام % | 23 | 22 | 20 |
| چربی % | 4 | 4 | 4 |
| اسید لینولئیک % | 5/1 | 3/1 | 2/1 |
| کلسیم % | 1 - 9/0 | 9/0 - 8/0 | 85/0 - 75/0 |
| فسفرقابل دسترس % | 5/0 | 45/0 | 4/0 |
| سدیم % | 16/0 | 16/0 | 16/0 |
| کلر % | 2/0 | 17/0 | 15/0 |
| متیونین % | 5/0 | 48/0 | 45/0 |
| متیونین + سیستین % | 9/0 | 87/0 | 82/0 |
| لیزین % | 25/1 | 2/1 | 12/1 |
| تریبتوفان % | 2/0 | 19/0 | 18/0 |
| ویتامین A I.U./kg | 12500 | 10000 | 8000 |
| ویتامین D3 I.U./kg | 2500 | 2000 | 1600 |
| ویتامین B1 m.g./kg | 1 | 5/0 | 5/0 |
| ویتامین B2 m.g./kg | 5 | 5 | 4 |
| ویتامین B6 m.g./kg | 2 | 2 | 2 |
| بیوتین m.g./kg | 1/0 | 5/0 | 5/0 |
| اسید پانتوتنیک m.g./kg | 8 | 7 | 7 |
| نیاسین m.g./kg | 30 | 30 | 30 |
| کولین کلراید m.g./kg | 500 | 500 | 500 |
| ویتامین E I.U./kg | 25 | 20 | 20 |
| ویتامین K3 I.U./kg | 3 | 3 | 3 |
| ویتامین B12 mcg/kg | 15 | 15 | 12 |
| اسید فولیک mcg/kg | 5/1 | 1 | 1 |
| منگنز ppm | 80 | 80 | 80 |
| روی ppm | 60 | 60 | 60 |
| مس ppm | 10 | 10 | 10 |
| آهن ppm | 40 | 40 | 40 |
| ید ppm | 3/0 | 3/0 | 3/0 |
| سلنیوم ppm | 15/0 | 15/0 | 15/0 |
جدول احتیاجات غذائی جوجه گوشتی آرین با تراکم مواد مغذی کم
| تا پایان چهار هفتگی | از پنج هفتگی تا کشتار | |
| انرژی قابل متابولیسم (کیلوکالری بر کیلوگرم) | 2800 | 2900 |
| پروتئین خام % | 21 | 19 |
| چربی % | 5/3 | 5/3 |
| اسید لینولئیک % | 3/1 | 2/1 |
| کلسیم % | 1 | 9/0 |
| فسفرقابل دسترس % | 42/0 | 4/0 |
| سدیم % | 14/0 | 14/0 |
| کلر % | 15/0 | 13/0 |
| متیونین % | 45/0 | 4/0 |
| متیونین + سیستین % | 78/0 | 74/0 |
| لیزین % | 12/1 | 1 |
| تریبتوفان % | 18/0 | 16/0 |
| ویتامین A I.U./kg | 10000 | 8000 |
| ویتامین D3 I.U./kg | 2200 | 2000 |
| ویتامین B1 mg/kg | 5/0 | 5/0 |
| ویتامین B2 mg/kg | 5 | 4 |
| ویتامین B6 mg/kg | 2 | 2 |
| بیوتین mg/kg | 5/0 | 5/0 |
| اسید پانتوتنیک mg/kg | 7 | 7 |
| نیاسین mg/kg | 30 | 30 |
| کولین کلراید mg/kg | 500 | 500 |
| ویتامین E I.U./kg | 20 | 20 |
| ویتامین K3 I.U./kg | 3 | 3 |
| ویتامین B12 mcg/kg | 15 | 12 |
| اسید فولیک mcg/kg | 1 | 1 |
| منگنز ppm | 70 | 70 |
| روی ppm | 50 | 50 |
| مس ppm | 6 | 6 |
| آهن ppm | 40 | 40 |
| ید ppm | 3/0 | 3/0 |
| سلنیوم ppm | 15/0 | 15/0 |
