تشخیص زمان برداشت هندوانه و شرایط نگهداری آن

تشخیص مرحله رسیدن هندوانه بسیار مهم است. هیچ نوع
اختلافی در ظاهر هندوانه های رسیده و نارس وجود
ندارد. در نتیجه باید از میوه چین های مجرب بهره
جست. برای تشخیص رسیدن هندوانه روش های متعددی
وجود دارد. یک روش صدایی است که با انگشت روی
هندوانه زده می شود. هندوانه نارس صدای تو خالی
نسبتا تیزی داشته ولی هندوانه رسیده صدای آرامتری
دارد باید توجه داشت هندوانه بیمار یا نارس که زود
از ساقه چیده و پلاسیده شده نیز صدای پر و آرامی
دارد.
بعضی از افراد از روی پژمرده شدن پیچک و تغییر رنگ
آن از سبز به قهوه ای در نزدیکی محل اتصال میوه به
ساقه استفاده می کنند.
نحوه دیگر پر شدن ظاهری و کامل به نظر رسیدن میوه
است. بعضی افراد ار روی مشخصات خارجی و ظاهر پوست
و اندازه میوه رسیده ونارس را تشخیص می دهند.
مطالعات نشان می دهد بهترین علامت رسیدن میوه
تغییر رنگ پوست میوه است. به هنگام رسیدن میوه رنگ
پوست روشن تر می شود. این تغییر رنگ در نقطه تماس
میوه با زمین به خوبی هویدا است. رنگ نقطه تماس
میوه نارس سفید متمایل به سبز است ولی پس از رسیدن
رنگ این نقطه به زرد روشن تبدیل می شود. در ایران
یکی از راه های تشخیص هندوانۀ رسیده فشردن هندوانه
بین دو دست است. شنیدن صدای نازک که از شکاف داخلی
گوشت بوجود می آید به عنوان علامت تردی میوه
شناخته شده و معرف رسیده بودن آن است.
هندوانۀ سفت با شکل یکنواخت و سنگین مطلوب است.
اگر رنگ پوست آن کمرنگ و شیری باشد مطلوب نیست.
گوشت آن باید سفت بافت تازه و تخمهای آن کاملا
رسیده و پر باشد. زمان برداشت هندوانه موقعی است
که مقدار قند آن به حداکثر ممکن رسیده باشد. مقدار
قند میوه در وسط یعنی محلی که دارای تخم نیست از
سایر نقاط بیشتر است. در طول قطر میوه به طرف خارج
مقدار قند کم می شود. مقدار قند دو طرف سر میوه
زیادتر است.
از روی تغییرات ظاهری و خارجی میوه باید دربارۀ
رسیدن آن و بهترین موقع برداشت محصول قضاوت کرد.
بارسیدن میوه وزن مخصوص آن کم شده ولی مواد جامد و
وزن مطلق هندوانه زیاد می شود.
مطالعات در روسیه نشان داده که وزن مخصوص هندوانه
نارس0/96- 0/99 هندوانه رسیده 0/95 و هندوانه بیش
از حد رسیده 0/85-0/89 می باشد.
برای تعیین مغز خالی یا مغز پر هندوانه از دستگاه
اشعۀ ایکس استفاده می شود. هندوانه های مغز خالی
روی فیلم به خوبی دیده می شوند.

در زمان برداشت محصول موضوع بسیار مهم که باید در
نظر گرفته شود احتیاط کامل در کندن میوه از بوته و
حمل آن به انبار یا بازار فروش است زیرا ضربه شدید
و یا فشار وارد به هندوانه علاوه بر این که ممکن
است موجب شکستن و نامرغوبی میوه شود باعث فساد و
معیوب شدن داخل میوه نیز می گردد. در موقع برداشت
محصول باید مقداری از ساقه یا دم روی میوه بماند و
هر اندازه این ساقه درازتر باشد بهتر است.
در موقع چیدن نباید هندوانه را با دست کشیده یا از
ساقه قطع کرد بلکه باید با یک چاقو یا قیچی تیز
این کار را انجام داد. ضمنا باید قسمتی از ساقه
هندوانه تا آنجا که ممکن است به میوه متصل باشد
زیرا هر چقدر این قسمت بلند تر باشد احتمال
گندیدگی انتهای میوه کمتر می شود. انواع بیضی شکل
را نباید روی انتهای آن ها نگه داشت یا در معرض
نور شدید آفتاب قرار داد یا بیش از سه ردیف روی هم
چید.
هندوانه صبح زود بسیار حساس به شکستن و شکاف
برداشتن است زیرا سلول های پوست و گوشت میوه کاملا
متورم اند. مطالعات نشان می دهد قسمت اعظم مقاومت
در برابر شکاف برداشتن مربوط به مشخصات گوشت است.
مغز تو خالی هندوانه از عواملی است که مقامت
هندوانه را در برابر شکاف کم می کند.
غیر از هندوانه های کوچک یخچالی معمولا هندوانه
بدون صندوق حمل و نقل می شود . بین هندوانه ها کاه
یا پوشال نباید گذاشت زیرا تهویه به خوبی انجام
نمی گیرد و میوه زودتر له می شود. هنگام حمل
هندوانه کف وسیله نقلیه باید از یک طبقه کلفت کاه
و اطراف تریلی یا کامیون نیز باید از پارچه ها
یارزان مانند تاشو پوشیده شود. هندوانه را بین کاه
در کف انبار تا سه قشر روی هم می توان چید.
پس از جمع آوری محصول معمولا آن ها را در مزرعه تل
می کنند یعنی آنها را روی یکدیگر به شکل توده قرار
می دهند . در این صورت نباید تعداد طبقات بیش از 5
ردیف باشد مخصوصا در انواع درشت و سنگین که فشار
طبقات رویی بر هندوانه های زیرین باعث ترک خوردن
بیرون و داخل میوه شده و ارز مرغوبیت آن می کاهد .

هندوانه را نمی توان مدت زیادی انبار کرد . در
شرایط مناسب 2 تا 3 هفته قابل نگهداری است.
بهتر است در یخچال نگهداری شود و در غیر این صورت
باید در جای خنک و تاریک نگهداری گردد. نور خورشید
مستقیم و حرارت زیاد باعث تسریع فساد می شود .
بهترین شرایط برای انبار کردن دمای بین 4/4 -2/2
درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 85 تا 90 درصد است .
در دمای کمتر از مرغوبیت هندوانه کاسته می شود .
سرمای زیاد ممکن است باعث بروز آسیب هوای سرد شده
و لکه های نرم آبی ایجاد شود.
گوشت هندوانه در دمای بین 8/0 تا 9/0 درجه
سانتیگراد زیر صفر و پوست آن بین 6/0 تا 8/0 درجه
سانتیگراد یخ می زند.
هندوانه بریده شده نیز باید با پلاستیک های محافظ
پوشش داده شده و در یخچال نگهداری شود.

شهین زمردی- عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان  غربی
منبع: ماهنامه علمی، فنی، کشاورزی و محیط زیستی سنبله،شماره 136