یافته های نو در مورد تکنولوژی بذر چغندرقند

عنوان یافته تحقیقاتی:دستیابی به تکنولوژی پوشش دادن بذر تک جوانه چغندر قند

مقدمه:با توجه به خصوصیات فیزیولوژیکی چغندر قند این گیاه جهت رشد و ذخیره مطلوب قند نیاز به کشت در فواصل خاص دارد (20 سانتیمتر روی ردیف ) لذا در صورت استفاده از بذورپلی ژرم ( چند جوانه ای ) زارع ناگزیر به حذف بوته های اضافی و تحمل هزینه بسیار سنگین تنک می باشد.محققین همواره بر آن بوده اند که با شناخت متد و روشهای مختلف و ارائه رهنمودهای تحقیقاتی ؛ هزینه های تولید این محصول را کاهش و زمینه افزایش محصول را فراهم آورند.به تدریج با حرکتهای قابل توجهی که در امر تهیه بذر منوژرم و حذف عملیات پر هزینه تنک صـورت می گرفت پدیده ای نوین در صحنه زراعت چغندرقند ایجاد شد و اولین بار بذر منوژرم ژنتیکی به بازار عرضه گردیده که توانسته ضمن برخورداری از عملکرد محصول بالا هزینه تنک را به میزان بسیار قابل توجه حذف نمایددر همین راستا و با توجه به شرایط خاص بذر منوژرم محققین تکنولوژی بذر با تحقیقات پیگیر موفق به شناخت تکنولوژی پوشش بذر( Coating ) و تهیه بذور پلیت چغندر قند شدند.

شرح یافته و توصیه های کاربردی: پس از معرفی بذور منوژرم ژنتیکی(شکل 1)که تحول بسیار مهمی در تولید این محصول استراتژیک بشمـار می آید ؛ این بذر در سطوح گسترده ای از اراضی مکانیزه چغندرکاری کشت می گردد ولی از آنجائیکه این نوع بذر ستاره ای شکل بوده و دارای زوائدی بنام براکته در اطراف پوسته بذر (Pericarp ) می باشد؛ مشکلاتی را از جمله گرفتگی منافذ بذر افشان در هنگام کشت پدید می آورد لذا با توجه به این نقصیه ؛ محققین تکنولوژی بذر با تحقیقات پیگیر موفق به شناخت تکنولوژی پوشش بذر و تهیه بذور پلیت(شکل2) چغندر قند شدند که این نوع بذر بدلیل مشخصات فیزیکی خاص می تواند با دقت کافی در فواصل دلخواه کشت گردد.

شکل 1

شکل 2

شناخت این تکنولوژی ابتداء توسط موسسات تحقیقاتی اروپائی آغاز گردیده و امروزه این تکنولوژی بصورت انحصاری در اختیار تعداد معدودی از شرکت های تولید بذور اروپائی می باشد. تحقیق پیرامون این تکنولوژی از سال 1363 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند آغاز گردید که پس از انجام 4 سال تحقیقات مستمر این مؤسسه به این تکنولوژی دست یافت.

اهمیت اقتصادی :همانگونه که قبلاً ذکر گردید تکنولوژی پوشش دادن بذر بطور انحصاری در اختیار چندین شرکت اروپایی و امریکایی قرار دارد و تهیه این تکنولوژی هزینه بسیار بالائی را دربرخواهدداشت.بادستیابی به این تکنولوژی علاوه بر جلوگیری از صرف هزینه بسیار بالا جهت وارد کردن تکنولوژی فوق می توان ازمحسنات دیگر این تکنولوژی بشرح زیر یاد کرد :

1. استفاده از سم به همراه مواد پوشش دهنده و جلوگیری از مصرف بی رویه سموم که ضمن صرفه جویی در مصرف سم موجب عدم آمادگی محیط خاک و زیست خواهد شد .

2. با توجه به اهمیت هورمونهای رشد گیاهی در عملکرد محصول ؛ با استفاده از این موادهمراه با لایه پوششی می توان به سرعت رشد و قدرت جذب مواد غذایی افزود.

3. بالا بردن قدرت استقرار گیاه در مزرعه ؛ عدم مرگ گیاهچه و تراکم مناسب بزرگترین صرفه اقتصادی را در استفاده از بذور پوشش یافته خواهد داشت.

عنوان یافته تحقیقاتی:ساخت دستگاه تمام اتوماتیک درجه بندی بذر

مقدمه:بخشهای تکنولوژی و کنترل بذر ‚ یکی از مراکز پژوهشی موسسات و شرکتهای تحقیقاتی وتولیدی بذر بوده و وظیفه تعیین خصوصیات کیفی بذور را بشرح زیر و براساس استانداردهای تعیین شده توسط موسسه بین المللی ISTA بعهده دارند :

قوه نامیه ؛ پلوئیدی؛جوانه زنی؛ سرعت جوانه زنی؛ وزن هزار دانه‌؛درصد رطوبت و ریز و درشتی بذر

عوامل فوق هر یک به سهم خود اثرات بسزائی در کیفیت و کمیت محصولات داشته و لذا برای تعیین آنها دستگاههای دقیقی وجود دارند که تماماً ساخت کشور های خارجی است.

شرح یافته وتوصیه های کا ربردی: دستگاهی که بتواند بطور اتوماتیک و با پتانسیل مورد لزوم در تحقیق ‚ بـذور را در اندازه های مختلف ( با فواصل کمتر از 5/0 میلیمتر و عندالزوم 25/0 میلیمتر ) طبقه بندی نماید در کشور وجود نداشته و بخشهای تحقیقاتی مربوطه ناگزیز بودند از وسایل ابتدائی از جمله جعبه های گرید دستی و ماشینهای بوجاری آزمایشگاهی با غربالهای محدود ( حداکثر 3 غربال ) که فاقد کیفیت مطلوب برای طبقه بندی کامل بذر بوده استفاده نمایند. بر این اساس در سال 1363 بخش تکنولوژی بذ ر موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه بذر چغندر قند با توجه به تجربیات چند ساله خود؛ جهت افزایش میزان دقت کارهای تحقیقاتی و ایجاد امکانات پژوهشی دقیقتر؛ نسبت به طراحی مقدماتی دستگاه درجه بندی اقدام نمود و با همکاری بخش فنی مهندسی موسسه سرمسازی رازی ؛ پس از 2 سال تلاش برای اولین بار دستگاه تمام اتوماتیک درجه بندی بذر را ساخته که در حال حاضر در آزمایشگاه کنترل بذر موسسه مورد استفاده می باشد و باید گفت دستگاه مزبور که با امکانات موجود در کشور ساخته شده یکی از جدیدترین و کاملترین دستگاههای تخصصی مربوط به تکنولوژی بذر میباشد و از آن در اجرای طرحهای تحقیقاتی مربوطه در زمینه بررسی رابطه ریز و درشتی بذر با استقرار بوته و عملکرد محصول ؛ کیفیت محصول ؛ انتخاب تک بوته های در شرف اصلاح (پروژن) و همچنین تعیین و کنترل خصوصیات کیفی بذور الیت و تجارتی به نحو مطلوب استفاده می گردد.

اهمیت اقتصادی : وجوه تمایز دستگاه فوق با نمونه های خارجی در بخش شرح یافته و توصیه های کاربردی بطور کامل توضیح داده شده و نمونه دستگاه فوق تاکنون در هیچ شرکت تولیدی ساخته نشده است.در سال 1363 که دستگاه فوق طراحی و ساخته شده است دستگاه درجه بندی بذر با توانائیهای کمتر 660/13 دلار قیمت داشته و این بخش با همکاری بخش هندسی موسسه رازی موفق گردید با صرف هزینه ای به اندازه 000/485/2 ریال نسبت به ساخت دستگاهی با تواناییهای بالاتر اقدام نماید.

شکل 3

عنوان یافته تحقیقاتی:ساخت محفظه شستشوی بذر

مقدمه :چغندرقند گیاهی است از گونه Vulgaris Beta و از خانواده Chenopodiaceae که بذر آن به دو صورت چند جوانه ای وتک جوانه ای تولید و عرضه می گردد.بذر از قسمتهای پوسته (Pericarp) و بافت ذخیره مواد غذایی ( Andosperm) و جنین تشکیل شده است که پوسته نقش محافظت از بافت ذخیره ای و جنین را دارا می باشد. ضخامت و مقاومت فیزیکی پوسته بذر در گیاهان مختلف بسیار متفاوت و در بذر چغندر قند این پوسته ضمن دارا بودن شکل فیزیکی خاص در مقابل نفوذ آب و هوا مقاوم می باشد.در انجام آزمایشات جوانه زنی ‚ مقاومت فیزیکی پوسته بذر چغندر قند به روشها ی مختلف مانند تیمار بذر با اسید سولفوریک ‚ سائیدن سطح بذر بوسیله دستگاه ساینده پولیش بذر و خیساندن بذر در آب قابل نفوذ می گردد.

شرح یافته و توصیه های کاربردی:بمنظور شناخت ویژگیهای شستشوی بذر در آزمایشات ‚ لازم است به نکاتی اشاره شود :

• بر اثر شستشوی بذر مجاری تبادل آب و هوا بازگشته و بذر آماده جوانه زدن می گردد.

• مواد بازدارنده متابولیسم با خیساندن بذر در آب حل شده و جوانه زنی آٍسان می گردد.

• شستشوی بذر با روش خاص در جدا شدن مواد زائد سطح بذر و ضد عفونی موثر می باشد.

• عمل شتشو موجب از بین رفتن دوره خواب بذر (Dormancy) می شود.

• سرعت جوانه زنی بوسیله شستشو بالا می رود.

با توجه به نکات فوق در انجام کلیه آزمایشات که نیاز به جوانه زنی سریع باشد عمل شستشوی بذر لازم و ضروری است و این عمل بوسیله دستگاهی بنام محفظه شتشوی بـذ ر ( Chamber Washer Seed ‌) انجام می پذیرد.در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند ‚ در بدو تاسیس آزمایشگاههای سیتولوژی و کنترل بذر ‚ محفظه های فوق از خارج خریداری گردیده و در حال حاضر با توجه به گسترش کار ‚ تجهیز آزمایشگاهها امر ی ضروری است که با توجه به مشکلات ارزی و گران بودن این محفظه ها امکان خریداری آن وجود نداشته است . بنابه نیاز ضروری موسسه ‚ در سال 1373 تصمیم بر آن شد که آزمایشگاه کنترل بذر با استفاده از امکانات موجود نسبت به ساخت این وسیله اقدام نماید که با اتکال به خداوند متعال و مساعدتهای مسئولین محترم موسسه و همکاران فعال و زحمتکش ‚ آزمایشگاه کنترل بذر با صرف هزینه ای بسسیار اندک ( 10/1 قیمت دستگاه ) این دستگاه را با کیفیتی بالا و قابل قبول ساخته و مورد استفاده قرار داده است.

اهمیت اقتصادی : همانگونه گه در شرح یافته ذکر شد بابت دستگاه فوق در گذشته مبلغ000/800/2 ریال هزینه گردیده و این بخش با بهره گیری از توانائیهای خود و امکانات موجود در کشور موفق گردیده با هزینه نمودن مبلغ 600/205 ریال ( حدود 7 درصد کل کمیت دستگاه ) طراحی و ساخت دستگاه فوق در سال 1373 به انجام برساند.

عنوان یافته تحقیقاتی: معرفی بذر درجه بندی شده

مقدمه: اصلاح و تولید ارقام چغندرقند پر محصول و سازگار با شرایط آب و هوائی مختلف به منظور کاهش هزینه های تولید و تامین نیازهای چغندرکاران و کارخانه های قند کشور یکی از هدف های مهم موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند می باشد.نقش بذر‚ که یکی از مهمترین عوامل تولید چغندرقند است‚ در جهان زمانی مورد توجه قرار گرفت که بذر چند جوانه ای جای خود را به بذر تک جوانه داد ‚ زیرا این جایگزینی حذف هزینه تنک در زراعت چغندر قند را سبب گردید. تراکم بوته منا سب در زراعت چغندرقند از طریق عملیات تنک انجام شده که هزینه کارگری نسبتاً زیادی را شامل می شود.مزایا و محدودیتهای بذر های مختلف به زارعین این امکان را میدهد تا با توجه به ساختمان خاک ‚ امکانات مکانیزه در مراحل کاشت ؛ داشت ؛روشها آبیاری و شرایط آب و هوایی بذر مناسب را تهیه نمایند.

شرح یافته و توصیه های کاربردی:در حالت طبیعی بذر چغندرقند چند جوانه است (شکل 1) که پس از کاشت ؛ 2 الی 5 جوانه از آن تولید می شود . این نوع بذر در روش کاشت سنتی و زمین هایی که خاکهای سنگینی دارند و تهیه زمین بهخوبی انجام نمی شود ؛ مورد استفاده قرار می گیرد.

شکل 1

در چنین شرایطی امکان دستیابی زارع به تراکم مناسب بوته فراهم می آید ولی معایب فراوانی را در بر خواهدداشت .به منظور بر طرف نمودن عیوب بذر چند جوانه معمولی(شکل 2) می توان بذرها را توسط ماشینهای بوجاری به اندازه های مختلف درجه بندی نمود که بذر تهیه شده را “ چند جوانه درجه بندی شده یا کالیبره“ (شکل 3) می گویند.

شکل 2

شکل3

بطور مثال بذر چند جوانه ای که بین 5/4 - 5/3 میلی متر است در یک گروه و بذرهای بین 6- 5/4 میلی متر نیز در گروه دیگر قــرار می گیرند.در مقایسه با بذر چند جوانه معمولی ؛ بذر چند جوانه درجه بندی شده برای کاشت مکانیره مناسبتر است.

اهمیت اقتصادی :علاوه بر مشکلات زراعی فراوان استفاه از بذور چند جوانه معمولی باید از دیدگاه اقتصادی نیز به مصرف این نوع بذور توجه ویژه داشت.هزینه های بکار گیری برای تنک ‚ آبیاری اضافه برای هر مرحله تنک ‚ عدم دستیابی به ریشه های یکنواخت و عملکرد پائین محصول از مواردی است که زارعین چغندرکار را همواره دچار زیانهای اقتصادی مینماید.

 منبع: sdsi.ir