عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما

عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما برای اولین بار در سال 1368 از شهرستان کهنوج گزارش گردید. این عارضه در چند ساله اخیر یکی از مهمترین معضلات تولیدکنندگان خرمای کشور بویژه در مناطق عمده تولید آن شامل استانهای کرمان، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، سیستان وبلوچستان و فارس بوده و خسارت قابل توجه و اقتصادی به این محصول وارد نموده است. میزان خسارت عارضه در نخلستانهای مناطق آلوده ودر سالهای مختلف از صفر تا 85% در نوسان بوده است. اکثریت ارقام مرغوب و تجاری کشور نظیر مضافتی، خاصی، کبکاب، مرداسنگ، برحی و استعمران نسبت به این عارضه حساس هستند که مهمترین علائم و ویژگی های آن عبارت است از:

۱- پژمردگی ناگهانی میوه ها و خوشه های خرما در زمان تبدیل میوه از مرحله خارک به رطب و نهایتاً خشکیدگی  میوه ها و خوشه های آلوده، ظهور نوارهای قهوه ای رنگ روی قسمت فوقانی یا گاهاً تحتانی دم خوشه در برخی ارقام ضمناً هیچ گونه علائمی روی برگ، تنه و تاج درختان آلوده مشاهده نمی گردد.

۲ - نتایج تحقیقات انجام شده نشان داد که با انجام مدیریت صحیح نخلستان بویژه عوامل بهزراعی نظیر آبیاری شب هنگام با دور 7 -4 روز یکبار، تنک خوشه به روش حذف یک سوم نوک خوشه ها در مرحله گرده افشانی، رعایت نسبت برگ به خوشه ( یک خوشه به ازاء 10 -8 برگ) تغذیه بهینه درختان براساس آزمون خاک در اواخر زمستان با کودهای پتاسه، فسفر، ازته و کودهای ریزمغذی نظیر آهن، روی، مس و منگنز و محلول پاشی با کلرور کلسیم به نسبت 2 در هزار بعد از مرحله حبابوک، پوشش خوشه ها و حتی الامکان دم خوشه ها با پوشش های حصیری و پلاستیکی رنگ روشن در مرحله تغییر رنگ میوه ها، میانه کاری با یونجه (رقم بغدادی یا نیک شهری)، مبارزه بموقع با سوسک کرگدنی و کنه تارتن خرما، آرایش صحیح و بموقع خوشه ها (8-6 هفته بعد از گرده افشانی)، احداث بادشکن در اطراف باغات جدیدالاحداث و رعایت سایر اصول بهزراعی شامل هرس برگ و هرس دمبرگ می توان میزان خسارت را تا حد قابل تحمل کاهش داد.

 تعیین مناسب ترین نوع پوشش برای خوشه های خرما

          نصب پوشش روی خوشه های خرما در مرحله تبدیل میوه به خارک (مرحله تغییر رنگ میوه) میتواند تأثیر مطلوبی دربهبود خواص کمی و کیفی میوه خرما داشته باشد. جلوگیری از خسارت پرندگان، زنبورها، آفات  زیان آور، باران و بادهای گرم و سوزان از جمله مزایای استفاده از پوشش محسوب می شود. همچنین پوشاندن خوشه ها میتواند از آلودگی آنها به گرد و غبار و نیز آفتاب سوختگی میوه ها که مستقیماً بر کیفیت میوه تأثیر می گذارد ، جلوگیری می نماید. بسته به اینکه هدف اصلی از بکار بردن پوشش خرما چه باشد و با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی (رطوبت و درجه حرارت) و نوع رقم خرما و موارد مصرف آن (خارک، رطب، خرمای رسیده)، هزینه تهیه پوشش و دیگر عوامل، نوع پوشش مورد استفاده متفاوت خواهد بود. مهمترین پوشش های مورد استفاده نخل کاران عبارتند از پوشش حصیری ساخته شده از برگهای خرما که عمدتاً در استان سیستان و بلوچستان استفاده   می شود. پوشش توری پارچه ای که در اغلب نقاط استفاده می شود. پوشش توری نایلونی، پوشش توری سیمی، پوشش کاغذ کرافت، پوشش پلاستیکی و پوشش گونی کنفی یا گونی پلاستیکی. در جدول زیر مناسب ترین نوع پوشش خوشه خرما جهت برخی از ارقام تجاری کشور براساس آخرین یافته های تحقیقاتی ذکر شده است.

نام منطقه	نوع رقم	نوع پوشش
خوزستان	سایر	توری پارچه ای
فارس	شاهانی – کبکاب	توری پارچه ای
هرمزگان (میناب)	مرداسنگ	توری پارچه ای به همراه استفاده از مخلوط گوگرد95% و مانب 5% بمنظور جلوگیری از ترشیدگی و خسارات ناشی از کنه تارتن خرما

تعیین مناسب ترین روش تنک میوه در ارقام تجاری خرما

         نتایج تحقیقات انجام شده نشان داده است که  انجام عملیات تنک می تواند تأثیر مطلوبی بر افزایش مرغوبیت و بازارپسندی محصول، افزایش اندازه میوه، جلوگیری از سال آوری، کاهش ریزش محصول، بهبود تهویه و در نتیجه کاهش پدیده ترشیدگی میوه بویژه در مناطق مرطوب، کاهش فشردگی میوه ها در خوشه و در نتیجه کاهش میزان ساییدگی و بدشکلی آنها،  افزایش سرعت رسیدگی میوه ها و بهبود رنگ آنها داشته باشد.

نام منطقه	نوع رقم	بهترین روش تنک میوه
بوشهر	کبکاب	قطع نوک خوشچه ها به میزان 30درصد
میناب هرمزگان	مرداسنگ	هرس 15 -10 سانتیمتر از انتهای خوشه ها
عزیزآباد بم	مضافتی	هرس 5 سانتیمتر از انتهای خوشه ها

بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد برخی ارقام خرما در مناطق مختلف:

نام منطقه	ارقام خشک و نیمه خشک	ارقام تر
حاجی آباد(هرمزگان)	پیارم، زاهدی، مجول	خاصی، مضافتی
میناب (هرمزگان)	توری	مرداسنگ، حلاوی
برازجان(بوشهر)	زاهدی	کبکاب
جهرم (فارس)	زاهدی، پیارم	شاهانی، مضافتی
جیرفت (کرمان)	زاهدی، دیری	مضافتی
شهداد (کرمان)	پیارم، زاهدی	مضافتی
آبادان و خرمشهر(خوزستان)	زاهدی، دیری و استعمران	برحی
بهبهان، اهواز (خوزستان)	زاهدی، دیری، استعمران، حلاوی و مجول	کبکاب، خاصی(بهبهان)

براساس تحقیقات موسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری         

دستورالعمل نحوه کنترل و کاهش خسارت ناشی از

عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما

          

عارضه چروکیدگی و خشکیدگی خوشه خرما یکی از مشکلاتی می‌باشد که طی سال های اخیر ضمن وارد نمودن خسارت زیاد به محصول خرمای برخی مناطق کشور، باعث دغدغه خاطر نخلکاران نیز شده است. وقوع این عارضه باعث خشک شدن میوه در مرحله تبدیل خارک به رطب شده و با کاهش شدید کیفیت محصول، بطور کامل آن را از چرخه اقتصادی باغدار خارج می‌نماید. تاکنون تحقیقات و مطالعات گسترده‌ای جهت روشن شدن علت این پدیده توسط موسسه تحقیقات خرما و میوه‌های گرمسیری کشور و سایر مراکز تحقیقاتی انجام گرفته است که در این دستورالعمل به مواردی از نتایج بدست آمده از آن اشاره خواهد شد تا با بکارگیری آن توسط نخلکاران خسارت ناشی از عارضه به حد قابل قبولی کاهش یابد. قابل ذکر است که باتوجه به عدم گزارش چنین عارضه‌ای در سایر کشورهای مهم خرماخیز دنیا کلیه نکات مطابق اقلیم کشور بوده و در صورت رعایت آن، نتایج مطلوبی حاصل خواهد شد.

خلاصه نتایج تحقیقات در این خصوص به قرار زیر می‌باشد:

1 - نقش باکتریها، ویروسها، ویروئیدها و شبه مایکوپلاسماها در بروز و تشدید عارضه منتفی می‌باشد.

2 - عوامل قارچی در بروز عارضه نقش ندارد، اما تحت شرایط استرس خشکی و شرایط نامساعد محیطی، در افزایش خسارت عارضه نقش خواهند داشت.

3 – نقش شرایط نامساعد محیطی بویژه افت ناگهانی رطوبت نسبی هوا توأم با افزایش دما و وزش بادهای گرم و خشک در زمان تبدیل میوه از خارک به رطب به عنوان عامل اصلی بروز و تشدید عارضه محرز گردیده است.

4 – مجموع راهکارهایی که با هدف تعدیل شرایط حرارتی و رطوبتی در نخلستان با افزایش مقاومت درختان خرما در مقابل استرس‌های محیطی مورد مطالعه قرار گرفته است، در کاهش خسارت عارضه تا حد قابل تحمل (زیر 5٪) موثر واقع شده است. این راهکارها عبارتند از :

الف) پوشش خوشه خرما در اوایل مرحله خارک بوسیله سبدهای حصیری

ب )  تنک خوشه خرما در زمان گرده‌افشانی (حداقل یک سوم نوک خوشچه)

ج )  میانه‌کاری در نخلستان با محصولاتی نظیر یونجه و سورگوم

د )  تغذیه درختان خرما با کودهای پتاسیم و کلسیم دار

ه )  آبیاری درختان خرما با فواصل 4 تا 7 روز یکبار (بسته به شرایط منطقه، خاک و رقم)

             

نتایج مهم تحقیقات

با عنایت به انجام مطالعات گسترده در رابطه با عارضه چروکیدگی و خشکیدگی خوشه خرما، نتایج مفید برخی از تحقیقات به قرار زیر می‌باشد:

1 - عارضه معمولاً در مرحله تبدیل میوه از خارک به رطب بوقوع می‌پیوندد و قبل و بعد از وقوع عارضه هیچگونه علائمی روی اندام‌های رویشی درختان مبتلا مشاهده نمی‌شود.

2 - پژمردگی سریع و ناگهانی میوه‌ها در طی مدت 3 -2 روز و خشکیدن تمامی آنها طی مدت 1 تا 2 هفته، از مهمترین علائم عارضه می‌باشد. در برخی ارقام نظیر مضافتی، نوارهای پهن نکروتیک در سطح فوقانی و گاهاً تحتانی محور اصلی خوشه‌ها مشاهده می‌شود.

3 - دوره بحرانی وقوع عارضه از اواسط تیر ماه تا اواسط شهریور ماه بسته به رقم و منطقه متفاوت می‌باشد.

4 - ارقام مضافتی در کرمان، کبکاب در بوشهر، مرداسنگ در هرمزگان و کبکاب و خاصی در خوزستان که در زمره ارقام مهم تجاری کشور به شمار می‌روند، نسبت به عارضه بسیار حساس هستند.

5 – شهرستان های کهنوج و جیرفت و بم به ترتیب در استان کرمان، رودان در استان هرمزگان، دشتستان در استان بوشهر و بهبهان در استان خوزستان کانون های اصلی آلودگی می‌باشند.

6 - نقش عوامل آب و هوایی بویژه دو فاکتور دما و رطوبت نسبی در بروز و تشدید عارضه به عنوان عوامل اصلی محرز می‌باشد و وزش بادهای گرم و خشک نیز در تشدید عارضه بسیار موثر می‌باشد. در رقم مضافتی، عارضه معمولاً در شرایط دمایی بالاتر از 43 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی کمتر از 25٪ حادث می‌شود.

7 - پیش‌بینی خسارت عارضه با استفاده از داده‌های هواشناسی فوق امکان‌پذیر می‌باشد.

8 - برای اولین بار نقش تنک خوشه در کاهش خسارت عارضه به اثبات رسیده و تنک یک سوم نوک گل آذین در مرحله گرده‌افشانی به عنوان مؤثرترین روش تنک جهت کاهش خسارت عارضه و بهبود کمی و کیفی میوه‌ها معرفی می‌گردد.

9 - پوشش خوشه در کاهش خسارت عارضه بسیار مؤثر می‌باشد و پوشش سبد حصیری بیشترین تأثیر را در کاهش خسارت عارضه و بهبود خواص کمی و کیفی میوه داشته است.

10 - پوشش فویل آلومینیوم گرچه درکاهش خسارت عارضه موثر می‌باشد ولی به دلیل گران بودن و یکبار مصرف بودن از نظر اقتصادی قابل توصیه نمی‌باشد.

11 - کاربرد پوشش واکس گیاهی نه تنها در کاهش خسارت عارضه در مقایسه با شاهد مؤثر نبوده بلکه در مواردی باعث افزایش خسارت نسبت به شاهد گردیده است.

12 - برای اولین بار نقش سولفات پتاسیم در کاهش خسارت عارضه به اثبات رسیده و ضمن کاهش خسارت، افزایش عملکرد را نیز در برداشته است.

13 – قارچ sp. Thie  laviopsis   به عنوان یک عامل ثانویه زنده تحت تنش‌های خشکی و گرمایی در تشدید عارضه مؤثر است.

14 - علیرغم جداسازی چندین گونه قارچ بیماریزا از خوشه‌های مبتلا به عارضه، در آزمون‌های بیماری‌زا هیچکدام موفق به ایجاد علائم مشابه عارضه نشدند، بنابراین نقش عوامل قارچی جداشده در بروز عارضه به عنوان عامل اصلی و کلیدی به اثبات نرسیده است.

15 - جهت بروز عارضه چروکیدگی و خشکیدگی خوشه خرما چهار شرط اصلی ضروری است:

الف) مرحله حساست تکامل میوه (خارک به رطب)

ب ) رقم حساس

ج ) افزایش دما به بالاتر از 43 درجه سانتیگراد

د‌) کاهش رطوبت نسبی به پایین‌تر از 25 درصد

16 - با تعدیل شرایط حرارتی و رطوبتی در نخلستان و اعمال مدیریت صحیح بر خوشه‌های خرما می‌توان خسارت عارضه را تا حد قابل تحمل (کمتر از 5٪) کاهش داد.

در مطالعات به عمل آمده نقش راهکارهایی نظیر پوشش مناسب، تنک خوشه و تغذیه بهینه بویژه با کودهایی نظیر سولفات پتاسیم در کاهش خسارت عارضه به اثبات رسیده است.

باتوجه به نقش عوامل آب و هوایی (دما، رطوبت و باد) در بروز و تشدید عارضه و تأثیر مثبت راهکارهایی که با هدف تعدیل شرایط حرارتی و رطوبتی در نخلستان ها و کاهش خسارت عارضه در قالب مطالعات صورت گرفته، موارد ذیل جهت مدیریت و کاهش خسارت عارضه پیشنهاد می‌گردد:

1 - باتوجه به نقش مثبت پتاسیم در کاهش خسارت عارضه، آزمون خاک و گیاه به منظور اطلاع از وضعیت پتاسیم خاک و سایر عناصر غذایی در مناطق خرماخیز باید همگانی شود. حداقل پتاسیم قابل استفاده خاک باید بیشتر از 250 میلیگرم باشد.

2 - از مصرف بیش از حد کودهای شیمیائی ازته خودداری شود، زیرا علاوه بر حساس نمودن گیاه نسبت به تنش‌های محیطی، از طریق برهم زدن تعادل میان عناصر غذایی موجب کاهش جذب پتاسیم می‌شود.

3 - بکارگیری کودهای دامی به دلیل تأمین مواد غذایی و همچنین بهبود خصوصیات فیزیکی خاک از جمله حفظ ذخیره رطوبت خاک، توصیه می‌شود.

4 - عملیات تنک خوشه با هدف کاهش سطوح تبخیر، بهینه‌سازی مصرف مواد غذایی قابل دسترس گیاه و افزایش خواص کمی و کیفی و بازارپسندی میوه‌ها باید صورت گیرد. بهترین و مقرون به صرفه‌ترین روش تنک براساس نتایج حاصل از مطالعاتی که تاکنون انجام گرفته، تنک یک سوم نوک خوشه‌ها در مرحله گرده‌افشانی می‌باشد.

5 - پوشش خوشه علاوه بر کاهش خسارت عارضه، در بهبود خواص کمی و کیفی میوه‌ها بسیار مؤثر است. نوع پوشش مورد استفاده باتوجه به هدف کاربرد متفاوت خواهد بود. در مناطق آلوده به عارضه، بهترین نوع پوشش، سبد حصیری می‌باشد که از برگ درختان خرما تهیه می‌شود.

6 - کاربرد سایر پوشش‌ها از جمله توری پارچه‌ای، نایلونی، گونی‌های کنفی و پلاستیکی، کیسه‌های پلاستیکی و بویژه کاغذ کرافت در مناطق آلوده توصیه نمی‌شود. پوشش کاغذ کرافت بدلیل جذب گرما باعث افزایش خسارت عارضه می‌گردد.

7 - عملیات پوشش خوشه را باید در ابتدای مرحله خارک (تغییر رنگ میوه) انجام داد. پوشش فویل آلومینیوم با وجود تأثیر مثبت درکاهش خسارت عارضه، بدلیل گران بودن و یکبار مصرف بودن توصیه نمی‌شود.

8 - میانه‌کاری با محصولاتی نظیر یونجه و سورگوم باعث تعدیل شرایط حرارتی و رطوبتی در نخلستان و کاهش خسارت عارضه می‌گردد. بویژه کاهش یونجه باعث بهبود خواص فیزیکی و شیمیائی و افزایش حاصلخیزی خاک نخلستان ها می‌گردد.

9 - مدیریت صحیح آب بویژه در دوره بحرانی ایجاد عارضه (تیرماه لغایت نیمه اول شهریور بسته به رقم و منطقه) تأثیر بسزایی در کاهش خسارت عراضه دارد. آبیاری با دوره 7 - 4 روز (حدود 94 درصد از نخلستان های کشور با روش سطحی، آبیاری می‌شوند) بسته به شرایط خاک و منطقه ضروری است.

10 - احداث بادشکن بویژه در باغات جدیدالاحداث و در مسیر وزش بادهای گرم و خشک غالب منطقه توصیه می‌شود.

11 -  در هنگام آرایش خوشه‌ها (8 -6 هفته بعد از گرده‌افشانی) باید دقت نمود که قسمت قاعده محور خوشه‌ها بویژه در ارقام با دم خوشه‌ بلند و حساس مثل مضافتی و بنت‌السبع آسیب نبینند.

12 – عملیات مبارزه با آفات میوه‌خوار و آسیب‌رسان به خوشه‌های خرما نظیر کنه تارتن، کرم میوه خوار و سوسک شاخ‌دار خرما که باعث فراهم شدن شرایط جهت تشدید حساسیت خوشه و میوه های خرما به استرس های محیطی از جمله عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما می‌گردد، به موقع صورت گیرد.

13 – تحقیق در زمینه مکانیزم عمل و نحوه تأثیر عوامل آب و هوایی بر روی فرایندهای بیوشیمیائی بویژه تغییرات آنزیمی میوه خرما باید مدنظر قرار گیرد.

14 – باتوجه به حساسیت متفاوت ارقام مختلف خرما نسبت به عارضه باید میزان حساسیت ارقام تجاری از جنبه مرفولوژیکی آناتومیکی و فیزیولوژیکی مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد.

15 – باتوجه به تأثیر نوع مدیریت نخلستان بر روی شدت عارضه باید با اجرای آموزش های لازم و ترویج ابزارهای مدیریتی در نخلستان ها، مدیریت ضعیف نخلستان ها بهبود یابد. اجرای طرح‌های پایلوت، تحقیقی و ترویجی و نخلستان های نمایشی بهترین روش آموزش نخلکاران می‌باشد، چون بخش قابل توجهی از بهره‌برداران نخل خرما کم سواد یا بی‌سواد هستند و آموزش و پرورش بصری تأثیر قابل توجهی در مقایسه با روش های شنیداری در افزایش و ارتقاء سطح مهارت های علمی و عملی آنها خواهد داشت.

با عنایت به نتایج مطالعات بعمل آمده در این زمینه و گزارشات مؤسسه تحقیقات خرما و میوه‌های گرمسیری، بکارگیری روش های یادشده و رعایت اصول مدیریت صحیح باغی در نخلستان ها خسارت عارضه را تا حد قابل قبولی کاهش و به 5٪ می‌رساند.

خلاصه ای از نتایج بدست آمده از طرح تحقیقاتی موسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری

بررسی اثرات نوع و زمان پوشش خوشه در جلوگیری یا کاهش احتمالی خسارت عارضه خشکیدگی خوشه خرما

  چکیده

در چند ساله اخیر عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما مهمترین معضل تولیدکنندگان خرما در استانهای کرمان، هرمزگان، خوزستان، بوشهر، فارس و سیستان و بلوچستان بوده است. عارضه معمولاً در مرحله تبدیل خارک به رطب مشاهده می‏شود. بررسیهای مقدماتی نشان داده است که عوامل آب و هوایی در بروز و تشدید عارضه و رعایت نکات به زراعی در نخلستانها در کاهش خسارت آن بسیار موثر می‏باشند. 

در این تحقیق اثرات دو فاکتور نوع و زمان پوشش خوشه‏های خرما بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 8 تکرار و بر روی ارقام مضافتی در جیرفت، مرداسنگ در رودان هرمزگان و کبکاب در بوشهر در طی سالهای 1381-1380 مورد مطالعه قرار گرفت. فاکتور پوشش شامل چهار نوع پوشش سبد حصیری، کیسه کنفی، کیسه پلاستیکی و کیسه توری پارچه‏ای در مقایسه با شاهد بدون پوشش و فاکتور زمان پوشش شامل پوشش خوشه‏ها در مرحله کیمری و اوایل مرحله خارک بود. نمونه‏برداری به منظور تعیین میزان خسارت عارضه در تیمارهای آزمایشی در زمان برداشت محصول صورت گرفت.

داده‏های دو ساله آزمایش تجزیه مرکب گردید و میانگین تیمارها با استفاده از آزمون چند دامنه‏ای دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج مربوط به سه منطقه آزمایش بشرح زیر است. 

اثر فاکتور پوشش بر روی کاهش خسارت عارضه در ارقام مرداسنگ در رودان هرمزگان، مضافتی در جیرفت و کبکاب در بوشهر معنی‏دار گردیده است. اثر فاکتور زمان پوشش در مناطق هرمزگان و جیرفت معنی‏دار نبوده ولی در منطقه بوشهر معنی‏دار گردیده است.

 در منطقه رودان، پوشش کیسه پلاستیکی با میانگین خسارت 8/23%  در گروه A ، پوششهای حصیری و توری پارچه‏ای به ترتیب با 17/31% و 57/34% در گروه AB ، کنفی با 31/49% در گروه BC  و شاهد با میزان 4/58 درصد در گروه  C قرار گرفتند.

 در منطقه جیرفت، پوشش حصیری با میانگین خسارت 5/16% در کلاس A ، کیـسه کنفی با 5/23% در کلاس B ، کیسه پارچه توری با 27% در کلاسBC ، کیسه پلاستیکی با 35% در کلاس CD و شاهد بدون پوشش با 66% در کلاس D قرار گرفتند 

 در منطقــه بوشهر پوششهای حصیری، گونی کنفی و گونی پلاستیکی به ترتیب با میانگین خسارت 62/3 %، 96/3% و 4% در گروه  A ، توری پارچه‏ای با 16/5 در گروه  B  و شاهد با 81/17 در گروه C قرار گرفتند. از نظر زمان پوشش، پوشش خوشه‏ها در اواسط مرحله کیمری و اوایل مرحله خلال به ترتیب با میانگین خسارت 69/6% و 14/7% در گروههای  A  و  B   قرار گرفتند.

نتیجه نهایی آنکه پوشش خوشه‏ها با سبدحصیری در اواسط مرحله کیمری یا ابتدای مرحله خلال بدلیل  تأثیر مطلوب در کاهش خسارت عارضه در هر سه منطقه، ارزان بودن، فراوانی و امکان دسترسی دائمی به ماده اولیه و استفاده از ضایعات برگ نخل خرما جهت تهیه آن و همچنین امکان استفاده از آن در طی چند سال (4-3 سال) به عنوان بهترین نوع پوشش جهت کاهش خسارت عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما معرفی می‏گردد.

بررسی اثرات میانه کاری با یونجه و سورگوم روی عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما

چکیده

عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما در چند ساله اخیر مهمترین معضل تولیدکنندگان خرما در استانهای کرمان، هرمزگان، خوزستان، بوشهر، فارس و سیستان و بلوچستان بوده است. عوامل آب و هوایی بویژه افت ناگهانی رطوبت نسبی هوا توأم با افزایش دما و وزش بادهای گرم و خشک در بروز و تشدید عارضه نقش مهمی را ایفا می‏کنند. تعدیل شرایط حرارتی و رطوبتی در نخلستانها و افزایش مقاومت درختان خرما در مقابل تنش‏های محیطی در کاهش خسارت عارضه نقش مثبت داشته‏اند.

 در این تحقیق اثرات میانه کاری با یونجه و سورگوم به عنوان عامل تعدیل کننده شرایط حرارتی و رطوبتی در نخلستان در مقایسه با تیمار شاهد (بدون میانه کاری) و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و با 8 تکرار بر روی ارقام مضـافتی در جـیرفت و کبکـاب در بوشهر در طـی سـالهای 81 -1380 مورد بررسی قرار گرفت.  نتایج حاصله از تجزیه آماری مرکب دو ساله داده‏ها در دو منطقه به تفکیک نشان می‏دهدکه بین تیمار میانه‏کاری و شاهد اختلاف آماری معنی‏داری در سطح یک درصد وجود دارد.

در مقایسه میانگین تیمارها به روش آزمون چنددامنه‏ای دانکن در منطقه جیرفت و بر روی رقم مضافتی تیمارهای سورگوم ، یونجه و شاهد با میانگین خسارت 16، 25 و 95 درصد به ترتیب در کلاس‏هایA ،B وC قرارگرفته‏اند و در منطقه بوشهر و بر روی رقم کبکاب تیمارهای سورگوم و یونجه با میانگین خسارت 06/11 و 43/11 در کلاس A و تیمار شاهد با میانگین خسارت 62/31 در گروه B قرار گرفتند. 

نتایج نشان می‏دهد که در صورت وجود آب کافی، میانه کاری با یونجه و سورگوم بدلیل اثر قابل توجهی که در کاهش خسارت عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما دارد، توصیه می‏گردد.

 براساس طرح تحقیقاتی موسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری

منبع:Dimit