آفات مهم برنج
کرم ساقه خوار پوسیدگی ساقه برنج را تا 3 برابر افزایش می دهد
شیوع بیماری پوسیدگی 2 تا 3 بار در مزارعی که مورد حمله کرم ساقه خوار قرار می گیرند، نسبت به مزارع دیگر بیشتر گزارش می شود.به گزارش ایانا نتیجه بررسی ها نشان داده است پوسیدگی ساقه بعد از حمله کرم ساقه خوار و حشراتی که در ساقه زخم ایجاد می کنند، شدت بیشتری خواهد داشت. پوسیدگی ساقه برنج یا Sclerotium oryzae از بیماریهای قارچی مهم برنج است که در غالب مناطق برنجکاری اتفاق می افتد و در حال حاضر در کشور، در اکثر مناطق گیلان پراکنده است. این بیماری در حرارت 28 درجه سانتیگراد و بارانهای شدید فعالیت زیادی داشته و می تواند خسارت قابل توجهی به ارقام حساس وارد کند. کاهش محصول در اثر بیماری از 10 تا 50 درصد متغیر است. تحقیقات نشان می دهد که اگر پتاس به همراه ازت و فسفر مصرف شود، سطح بیماری را پایین نگه می دارد اما فسفر و ازت به تنهایی باعث افزایش بیماری می شود.پوسیدگی ساقه در ارقامی از برنج که بطور طبیعی در اثر خوابیدن (ورس) آسیب می بینند، خسارت بیشتری وارد می آورد.
این بیماری بعد از اواسط مرحله پنجه زنی در مزرعه مشاهده می شود که ابتدا به صورت لکه های کوچک تیره در بخش خارجی غلاف برگ، نزدیک به سطح آب ایجاد می شود.حمله قارچ به ساقه ها و تراکم آن با رسیدن گیاه افزایش می یابد و بیشترین شدت آن در زمان برداشت است. در موارد شدت بیماری گیاه مورد حمله ضعیف شده و روی زمین می افتد و دانه ها نیز کاملا شفاف و پر نمی شود و پودری شدن آنها را می توان مشاهده کرد. در موارد حاد، مرگ ریشه ها بوجود می آید و بدین ترتیب خسارت کلی به محصول وارد می شود.برای کنترل پوسیدگی ساقه برنج سوزاندن بقایای برنج آلوده توصیه شده است، زهکشی زمین و خشک کردن مزرعه تا حدی که زمین ترک بردارد و سپس انجام آبیاری در بسیاری از موارد در کاهش اثر بیماری موثر بوده است اگر چه به افزایش محصول کمک نمی کند.
روشهای مبارزه با کرم ساقه خوار برنج
الف – مبارزه زراعی پاییزه و زمستانه : در مناطق برنج خیز شمال ایران طبق معمول مزارع برنج را در اواخر تابستان و یا اوایل مهرماه درو می کنند و پس از درو مزارع را همین طور به حال خود رها می کنند. گاهی بقایای برنج را در مزرعه برای تعلیف دام اختصاص می دهند و اوایل اردیبهشت ماه سال بعد مجددا به کشت برنج اقدام می کنند . در فاصله این مدت طولانی این آفت پنهان از نظر کشاورزان به زندگی خود ادامه می دهد . لذا رعایت نکات زیر در کاهش انبوهی آفت بسیار موثر است :
1- درو محصول برنج باید حتی المقدور از پایین و نزدیک طوقه گیاه صورت گیرد تا هر چه ممکن است لارو کمتری در مزرعه باقی بماند .
2- خوشه های بریده شده را به مدت چند روز روی زمین در همان مزرعه نگه دارند تا خشک شده و سپس با خرمن کوب هایی که کلش را کاملا خرد می کنند ، به صورت کاه گندم در اورند تا هر چه لارو در داخل ساقه مانده له شده و از بین برود .
3- کاه و کلش باقیمانده در مزرعه را با دقت کامل بسوزانند چون محل زمستان گذرانی حشره است ، در این رابطه کشت دوباره مزارع برنج با شبدر برسیم مفید گزارش شده است .
4- زمین شخم زده را آب تخت نمایند ، این عمل مدتها برای زارعین در زمستان اجباری بود ولی اخیرا پافشاری نمی شود .
5- علفهای هرز حاشیه مزارع را که پناهگاه لارو در زمستان می باشد ، کنده و بسوزانند.
6- از خزانه های برنج همه روزه بازدید کرده تا چنانچه پروانه ها تخمریزی کرده باشند برگهای آلوده را چیده و از بین ببرند.
7- جلوگیری از انتقال نشاء های آلوده به زمین اصلی و همچنین رعایت تناوب زراعی در کاهش خسارت آفت بسیار موثر است .
ب – رعایت مقررات قرنطینه داخلی ، خودداری از حمل و نقل کاه و کلش و نشاء از مناطق آلوده به مناطق غیر آلوده .
ج - کشت واریته مقاوم به کرم ساقه خوار ، در حال حاضر در بعضی از کشورهایی که این آفت شدیدا خسارت می زند ، مقاومت واریته های مختلف برنج در مقابل ساقه خوار برنج تحت آزمایش های مختلف قرار دارند .
در کشور ما نیز واریته چنپا در مقایسه با آمل ها ، خیلی کمتر از این آفت صدمه می بیند.
د – مبارزه شیمیایی : جهت مبارزه شیمیایی با این آفت در خزانه و هنگامیکه بوته های برنج 3 یا 4 برگه می شوند با سم لیندین به نسبت 6 گرم در متر مربع و با سم دیازینون یا لیندین به نسبت 2 تا 5 لیتر در هکتار خزانه را سمپاشی می کنند . در مزارع اصلی برای مبارزه با نسل اول و دوم آفت ، 2 بار سمپاشی با دیازینون گرانول 5 یا 10 % به نسبت 2 کیلو ماده خالص در هکتار صورت می گیرد . موقع سمپاشی نوبت اول 30 روز پس از نشاء و نوبت دوم 60 تا 70 رز پس از نشاء می باشد.
اخیر ا در زمینه کاربرد زنبور تریکوگراما در قالب یک مبارزه تلفیقی با این آفت مطالعاتی صورت گرفته است که بسیار امیدبخش است
شپشه برنج Sitophilus oryzae
این حشره در تمام مناطق گرم و نیمه گرم انتشار دارد و از شپشه گندم نسبت به سرما حساس تر می باشد .
در ایران این حشره از رشت و مازندران گزارش شده و از آفات انباری مهم برنج محسوب میگردد .
این آفت از غلات و بخصوص برنج تغذیه می کند و دارای اهمیت اقتصادی شایان توجهی است، به علت نشو ونمای سریع، خسارت آن زیاد است و در ایران سالیانه در حدود 20000 تن محصول برنج دستخوش نابودی این آفت می گردد.
مشخصات ظاهری:
این سرخرطومی به طول 2 تا 4 میلیمتر و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه و طول صفحه پشتی سینه اول کوتاهتر از طول قسمت مذکور در شپشه گندم است.پشت سینه و بال پوش ها پوشیده از نقاط ریز فرورفته می باشد که گرد است . بالپوشها به رنگ تیره و روی هر کدام یک جفت لکه به رنگ قهوه ای روشن در قاعده و انتهای بال پوش وجود دارد . شکل ظاهری لارو و تخم شباهت زیادی به شپشه گندم دارد.
مبارزه:
در سیلوهاو انبارها: حرارت دادن ، گاز متیل بروماید ، تترا کلروردوکربن، اشعه گاما.
در مقیاس کم : استفاده از قرص های فوستوکسین(به ازاء هر 50 کیلو یک قرص).
خانم های خانه دار برنج را با مقدار زیادی نمک مخلوط می کنند
کرم ساقه خوار برنج Chilo suppressalis
(Lep.: pyralidae)
معرفی آفت
در تمام مناطق برنج کاری استان های گیلان، مازندران، گرگان و همچنین اصفهان وجود دارد. علائم خسارت آفت به دو صورت می باشد: 1-اگر گیاه جوان مورد حمله قرار گیرد ابتدا برگ میانی آن زرد شده و کم کم خشک می شود که اصطلاحاً به آن Dead heart گویند. 2-در صورتی که حمله آفت مصادف با زمان خوشه کردن و گل دادن باشد، دانه در خوشه تشکیل نشده و منجر به خشکی خوشه می گردد که به آن اصطلاحاً White head گویند. مرحله اول خسارت را نسل اول آفت بوجود می آورد. در این مرحله با رشد ساقه های جانبی گیاه در مقابل آفت عکس العمل نشان داده و حتی المقدور از کاهش محصول جلوگیری می شود. در مرحله دوم خسارت گیاه تقریباً در پایان مرحله رویش است و امکان ترمیم خسارت از طریق رشد ساقه های جانبی دیگر وجود ندارد. ساقه های آلوده به آفت در این موقع در اثر وزش باد شکسته و باعث خراب شدن و از بین رفتن ساقه های مجاور می گردند.
علاوه بر برنج در موقع برداشت محصول و هنگامی که ساقه های برنج کاملاً خشک می شود بسیاری از لاروهای آفت از این ساقه های خشک به طرف علفهای هرز حاشیه مزرعه مهاجرت نموده و از آنها تغذیه می نمایند.
زیست شناسی:
زمستان را به صورد لارو کامل در داخل ساقه های خشک برنج و یا علفهای هرز اطراف مزرعه به سر می برد. در شرایط مساعد وقتی که درجه حرارت به 10 درجه سانتی گراد می رسد لاروهای سن آخر تبدیل به سفیره می شوند. اولین شفیره های حاصل از لاروهای زمستانی در دهة اول اردیبهشت ماه مشاهده شده اند. دورة شفیرگی 10-6 روز سپس حشرات کامل خارج می شوند. اولین پروانه های آفت در شرایط گیلان از حدود 20 اردیبهشت ماه ظاهر می شوند و اوج پرواز آنها در دهة دوم خرداد صورت می گیرد. فعالیت آنها در شب بوده و روزها در سایه و روی برگ و ساقه برنج و علفهای هرز به استراحت می پردازند. پروانه های نر و ماده 24 ساعت پس از خروج جفت گیری و حشره ماده تخمهای خود را به صورت دسته ای روی ساقه و برگ قرار می دهد طول دورة جنینی حدود 11-5 روز می باشد. لاروسن اول پس از تفریخ ابتدا از پارانشیم برگ تغذیه کرده و سپس با ایجاد سوراخی از محل غلاف برگ وارد ساقه می شود. لاروها پس از مدت 37-21 روز که در داخل ساقه برنج تغذیه نمودند سوراخ بزرگی جهت خروج پروانه در ساقه ایجاد می نمایند و سپس به شفیره تبدیل می شوند و هفت روز بعد پروانه های نسل دوم (بهاره) خارج می گردند که این زمان در گیلان مصادف با اواسط تیرماه می باشد. اگر پروانه های این نسل قبل از پایان تیرماه تخم ریزی کرده باشند می توانند نسل دیگری را در شهریور ماه بوجود آورند در غیر اینصورت کلیه لاروهائی که در اوایل مرداد به بعد بوجود می آیند پس از کامل شدن به دیاپوز رفته و زمستان را بدین صورت می گذرانند. بنابراین 3-2 نسل در سال دارند.
کنترل:
الف- کنترل زراعی پائیزه و زمستانه:
1-دو محصول برنج باید حتی المقدور از پائین و نزدیک طوقه گیاه صورت گیرد تا هر چه ممکن است لارو کمتری در مزرعه باقی بماند.
2-خوشه های بریده شده را به مدت چند روزی روی زمین در همان مزرعه نگه دارند تا خشک شده و سپس با خرمن کوبهایی که کلش را کاملاً خرد می کنند به صورت کاه گندم در آورند تا هر چه لارو در داخل ساقه مانده له شده و از بین برود.
3-کاه و کلش باقی مانده در مزرعه را با دقت کامل بسوزانند چون محل زمستان گذرانی حشره است. در این رابطه کشت دوباره مزارع برنج با شبدر برسیم مفید گزارش شده است.
4-زمین شخم زده را با آب تخت نمایند، این عمل مدتها براز زارعین در زمستان اجباری بود ولی اخیراً پافشاری نمی شود.
5-علفهای هرز حاشیه مزارع قبل از شال تسبیح، نی، اویار سلام. قیاق، سوروف، خرواش، بندواش، قمیش و… را که پناهگاه لارو در زمستان می باشند کنده و بسوزانند.
6-از خزانه های برنج همه روزه بازدید کرده تا چنانچه پروانه تخم ریزی کرده باشند برگهای آلوده را چیده و از بین ببرند.
7-جلوگیری از انتقال نشاء های آلوده به زمین اصلی و همچنین رعایت تناوب زراعی.
ب- رعایت مقررات قرنطینه داخلی، خودداری از حمل و نقل کاه و کلش و نشاء از مناطق آلوده به مناطق غیر آلوده.
ج- کشت واریته های مقاوم به کرم ساقه خوار، در کشور ما واریتة چنپا در مقایسه با آمل ها، خیلی کمتر از این آفت صدمه می بیند. اصولاً واریته های دیررَس مانند آمل بیشتر خسارت می بینند.
د-دشمنان طبیعی:
1-زنبور پرازیتوئید تخم از خانوادة Trichogrammatidae:
Trichogramma maidis
Trichogramma pintoi
Trichogramma rhenana
امروزه زنبورهای پارازیتوئید تخم از جنس تریکوگراما را روز میزبانهای واسط نظیر تخم پروانه بید آرد و تخم پروانه بید غلات در انسکتاریم ها پرورش داده و به تعداد زیاد بر علیه تخم ساقه خوار برنج رها می کنند.
2- زنبور پارازیتوئید لارو Apanteles از خانواده Braconidae.
3- قارچ Beauveria bassiana روی لاروها و شفیره های آفت فعالیت می نماید.
4- سن Andrallus spinidens نیز بطور طبیعی از لاروهای کرم ساقه خوار و برگخوار برنج تغذیه می نماید
مبارزه شیمیایی :
1- لیندین WP25% و50 گرم در 100 متر مربع(خزانه) ، فقط 1 نوبت
2- دیازینون G 10%و،15 کیلوگرم در هکتار
3-دیازینون G 5% و 30 کیلوگرم در هکتار
4- کارتاپ G 4% و 30 کیلوگرم در هکتار
5- فیپرونیل G 0.2%و 20 کیلوگرم در هکتار
6- فنیتریتیون EC50%و1.5 لیتر در هکتار
7- دیازینون EC60%و 1 لیتر در هکتار
شب پره تک نقطه ای برنج Mythimna unipuncta
(Lep: Noctuidae)
معرفی آفت
لاروهای این آفت از شاخ و برگ اندامهای هوایی بوته برنج تغذیه می کند و آنرا کاملاً از بین می برد. لاروهای سن یک فقط از پارانشیم برگها به خصوص بین رگبرگها تغذیه می نمایند ولی در سنین بعدی تمام برگ را خورده و فقط قسمتهای سخت آنرا باقی می گذراند. لاروها شب فعال بوده و دارای میزبانهای دیگری نظیر یولاف، چاودار، گندم، جو، ارزن، ذرت، ذرت خوشه ای، نیشکر، نخود، لوبیا، یونجه، شبدر، چغندر، کتان، سوژا می باشد.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت لارو، ندرتاً شفیره در خاک می گذارند. در شرایط شمال در اواخر بهار ظاهر و تا حدود تیر ماه پروازشان به طول می انجامد. پروانه در شب به فعالیت پرداخت، جفت گیری نموده و حشره ماده تخمهای خود را در دسته های 80-20 تائی روی سطح تحتانی برگها قرار داده و توسط ماده چسبناکی می چسباند. دوره جنینی حدود 10-4 روز و پس از آن لاروهای سن اول خارج و به ترتیبی که گفته شد خسارت می زنند. لاروهای سن اول بیشتر اوقات در بین غلافهای برگ مخفی می شوند ولی حالت مخفی شدن لاروها در سنین دوم و سوم تدریجاً از بین می رود. موقعی که لارو به 15 میلی متر می رسد. روزها گیاه میزبان را ترک کرده و در یر کلوخه های خاک و زیر برگ ها مخفی و در هنگام شب به فعالیت می پردازند. لاروهای بالغ اغلب جهت جستجوی غذا به صورت دسته جمعی (armyworms) یا انفرادی راه پیمائی شبانه می نمایند. در شمال لاروهای نسل اول در اواسط تیر ماه در عمق 3-1 سانیت متری سطح خاک تبدیل به شفیره می شوند. دورة شفیرگی حدود 20-10 روز طول می کشد. پروانه های نسل اول در اوائل مرداد ماه ظاهر شده و پس از مدتی پرواز جفت گیری و تخم ریزی می نمایند. دورة نشو و نمای نسل دوم 25-19 روز به طول می انجامد و لاروهای نسل سوم در اواسط مهر ماه دیده می شوند. ممکن است 4-3 نسل در سال داشته باشند.
کنترل:
مبارزه بایستی به صورت موضعی انجام شود و در طغیانهای شدید آفت می توان از
1. کارباریل (سوین) پودر وتابل 25% به میزان 3-2 کیلو در هکتار به محض مشاهده اولین علائم خسارت آفت استفاده نمود.
2. تری کلروفن(دیپترکس) SP80% و 1کیلوگرم در هکتار به محض مشاهده اولین علائم
3. مالاتیون EC57% و 2لیتر در هکتار
استفاده کرد.
کرم سبز برگخوار برنج Naranga aenescens
(Lep: Noctuidae)
معرفی آفت
این پروانه آفت نسبتاً مهم در خاور دور (چین، ژاپن، کره، تایوان و…) است که بومی ایران نبوده و به نظر می رسد در اوائل دهة 1350به شمال ایران وارد شده است.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت شفیره در بین برگها و ساقه های باقیمانده در زمین و همچنین روی بقایای پوستة برنج می گذراند. شفیره ها درست به اندازة شلتوک برنج می باشند و لذا خرمن کوبی ماشینی پس از برداشت باعث مرگ و میر آنها نمی شود. این شفیره ها همراه شلتوک به انبارهای برنج می روند و گاهی تا برداشت محصول سال بعد در انبار می مانند. در بهار پس از پاشیدن بذر جوانه زدة برنج در خزانه ها، پروانه های نر و ماده ظاهر شده و پس از جفت گیری، پروانه های ماده تخمهای خود را به طور منفرد و یا به صورت دسته ای روی برگ و یا زیر آن می گذارند. دسته های تخم اکثراً شامل 3-2 تخم می باشند و در بیشتر موارد روی برگهای انتهائی گیاه گذاشته می شوند. تخمها کروی و به شکل میوه انار با خطوط طولی می باشند.
تخم ابتدا زرد رنگ سپس تیره می شود. لاروهای جوان کم تحرک بوده و از پارانشیم رویی برگ تغذیه می کنند و سبب بوجود آمدن لکه های طولی باریک و زرد رنگ می گردند. لاروهای سنین بالا از حاشیه برگ شروع به تغذیه کرده و از تمام قسمتهای آن به استثنای رگبرگ اصلی تغذیه می نمایند. حالت مفرس به برگ می دهند در حالی که در تراکم فقط رگبرگ اصلی برگها باقی می ماند. لاروها در هنگاه راه رفتن حرکات موجی دارند به همین دلیل آن را “Semilooper” می نامند. لاروهای سن 5 با چسبانیدن برگها به همدیگر پیله ای ساخته و درون آن به شفیره تبدیل می شوند. این حشره علاوه بر برنج از علفهای سوروف و شال دم نیز تغذیه می نماید و 3 نسل در سال دارد.
کنترل:
سن Andrallus Spinidens از لاروهای این آفت تغذیه می نماید.
مبارزه شیمیایی:
1- کارباریل WP85%و2-3 کیلوگرم در هکتار بمحض مشاهده اولین علائم خسارت
2- تری کلر فن SP80% و 1 کیلوگرم در هکتار بمحض مشاهده اولین علائم خسارت
3- مالاتیون EC 57%و 2 لیتر در هکتار بمحض مشاهده اولین علائم خسار
سر خرطومی برنج Hydronomus sinuaticollis
(Col.: Curculionidae)
معرفی آفت
سرخرطومی برنج اولین بار در سال 1348 از مزارع برنج منقطه ممسنی فارس توسط “مهندس شرفه” جمع آوری شد و در حال حاضر از استان های فارس و خوزستان گزارش شده است. حشرات بالغ شبها از برگها و روزها در پای بوته از ساقه تغذیه می کنند. عمدة خسارت توسط لاروها به ریشه برنج وارد می شود و در نتیجه تغذیه ریشه ها کوتاه زرد قهوه ای یا قهوه ای تیره و نهایتاً بوته زرد رنگ می شوند.
آفت مذکور علاوه بر برنج به مَرغ و یک نوع شبدر وحشی به نام Trifolium sp. که در کرتهای برنج و اطراف مزرعه می رویند. حمله کرده و از آنها نیز تغذیه می نمایند.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت لارو در عمق 30-25 سانتی متری مزارع برنج به سر می برد و در بهار پس از شفیره شدن، حشرات کامل در اوائل خرداد ماه ظاهر می گردند. حشرة ماده بعد از جفت گیری با حشرة نر، تخمهای خود را به صورت انفرادی در محل طوقه برنج قرار می دهد. دورة جنینی حدود 10 روز به طول می انجامد، سپس لاروها خسارت می زنند.
دورة لاروی حدود 23-18 روز به طول می انجامد. لارو کامل در سنین آخر حفره هائی از گل در اطراف ریشه درست می کند و در آن تبدیل به شفیره می شود. دورة شفیرگی حدود 10-8 روز به طول می انجامد و حشرات کامل نسل اول در اواسط مرداد ماه ظاهر می گردند که در اواسط شهریور ماه جفت گیری و سپس تخم ریری می نمایند و لاروهای حاصله از این تخمها از اواسط مهر ماه به بعد در عمق 30-25 سانتی متری خاک زمستان را می گذرانند. یک نسل در سال دارد.
مبارزه:
1-بهترین و مؤثرترین راه “آیش و تناوب زراعی (با محصولات علوفه ای یا جالیزی) می باشد.
2-شخم زمین اصلی قبل از انتقال نشاء ها نیز در کاهش جمعیت آفت موثر است.
مگس خزانه برنج Ephydra afghanica
(Dip.: Ephydridae)
معرفی آفت
یکی از آفات برنج در اصفهان و فارس می باشد که لاروها احتمالاً از ریشه و برگهای سطح آب تغذیه نموده و شفیره ها به تعداد زیادی روی ریشه تشکیل شده و باعث روی آب انداختن نشاء های برنج می گردند.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت تخم در خاک مزارع سبز به سر می برد و همزمان با کاشت خزانه فعالیت آن شروع شده و پس از جفت گیری حشره ماده تخمهای خود را به صورت انفرادی در سطح آب قرار می دهد. دارای چهار نسل بوده و دورة زندگی هر نسل 30-20 روز به طول می انجامد.
کنترل:
زنبور پارازیتوئید شفیره Vrolepis sp. (Hym.: pteromalidae) در کاهش جمعیت آفت مؤثر می باشد
کنترل شیمیایی:
1- لیندین WP25% و 50 گرم در 100 متر مربع ، 1 نوبت
2- تری کلروفن(دیپترکس) SP80% و 12 گرم در 100 متر مربع ، 1 نوبت
آبدزدک Gryllotalpa gryllotalpa
این آفت به صورت مستقیم کمتر خسارت وارد میکند و در اغلب مناطق برنجکاری به چشم می خورد. برای کنترل آبدزدک ازطعمه مسموم 1% با استفاده از کارباریل و یا لیندین متوان استفاده کرد.
وبلاگ افات گیاهی
با سلام از مطالب بسیا مفیدتون ممنون میشه عکس شپشه سر خرطومی گندم رو هم نشون بدید