روغن سبوس برنج چیست؟

روغن سبوس برنج چیست؟

کشور ما از معدود کشورهایی است که در آن از محصولات فرعی کشت برنج از جمله سبوس برنج استفاده مطلوب و اقتصادی بعمل نمی‌آید. سبوس برنج از فرآورده‌های جنبی کارخانجات برنجکوبی است که حدود 10% وزنی هر دانه شلتوک را شامل می‌شود و حاوی 25-15 درصد روغن است. این روغن به جهت اثرات دارویی مثبت از جمله کاهش کلسترول و چربی خون، غذای سلامتی و روغن قلب نامیده می‌شود. مصرف روغن سبوس از تجمع پلاکتها در خون در نتیجه امراض قلبی/ عروقی جلوگیری می‌کند. روغن سبوس برنج دارای نزدیکترین ترکیب چربیهای توصیه شده توسط مجمع قلب آمریکا می‌باشد. این روغن برای سالاد عالی و نیز برای مصارف پخت و پز و سرخ کردن بسیار مناسب است. دمای دودی شدن آن بالاست که از تجزیه اسیدهای چرب در دمای بالا جلوگیری می‌کند. گرانروی آن بالا بوده و موقع سرخ کردن روغن کمتری جذب مواد غذایی می‌شود. مزه غذاهای پخته شده را بهبود داده و سبب کاهش کلسترول می‌شود. روغن سبوس برنج از مواد با درجه آلرژی زایی بسیار کم محسوب شده و در تغذیه کودکان مفید است. دوام روغن سبوس برنج زیاد است و به راحتی فاسد نمی‌شود. مصرف دو قاشق غذاخوری آن در روز میزان کلسترول را در بزرگسالان کاهش می‌دهد. اثر کاهس کلسترول بواسطه مصرف روغن سبوس از روغن زیتون بیشتر است.

همچنین مسایل ایمنی روغن سبوس برنج بوسیله کمیته FDA/WHO اداره امور دارویی و غذایی سازمان بهداشت جهانی مورد بررسی قرار گرفته و ایمنی آن برای مصرف انسان بدون هیچگونه عوارض جنبی مورد تأیید قرار گرفته است.

درجه بندی روغن سبوس برنج

روغن سبوس برنج براساس استاندارد هندوستان به درجات مختلف شامل روغن تصفیه نشده ممتاز، روغن خام درجه 1 و روغن خام درجه 2 تقسیم می‌شود. ویژگی‌های درجات مختلف در جدول 1 داده شده است.

جدول 1- ویژگی‌های درجات مختلف روغن سبوس برنج براساس استاندارد هندوستان

 

ویژگی‌ها	روغن تصفیه شده ممتاز	روغن خام درجه 1	روغن خام درجه 2
رطوبت و ناخالصیهای غیر محلول براساس وزن (حداکثر)	1/0	5/0	0/1
رنگ در سل cm1 در مقیاس لاویباند براساس y+5R	20 رنگ سبز نیابد غالب باشد	-	-
ضریب شکست درoC40	47/1- 46/1	47/1- 46/1	47/1- 46/1
وزن مخصوص در oC30	92/0- 91/0	92/0- 91/0	92/0- 91/0
عدد صابونی	195- 180	195- 175	195- 175
عدد یدی wijs	105- 90	105- 85	105- 85
عدد اسیدی	حداکثر 5/0	حداکثر 20	حداکثر 20
مواد غیر قابل صابونی بر اساس وزن (حداکثر)	5/3	6	6
نقطه اشتعال در سیستم بسته	250	100	90

روغن تصویه شده ممتاز با مشخصات مذکور در جدول جهت مصارف خوراکی، روغن خام درجه 1 برای تهیه روغن تصفیه شده و استفاده در صنعت هیدروژناسیون و روغن خام درجه 2 برای مصارف صنعتی قابل استفاده می‌باشد.

موارد کاربرد انواع روغن سبوس برنج

روغن سبوس برنج در انواع مختلف عرضه می‌شود:

الف- روغن خام: روغن خام در تولید انواع صابونها، اسیدهای چرب و مصارف صنعتی دیگر بکار می‌رود.
ب- روغن نیمه تصفیه شده: در تهیه انواع صابونها، اسیدهای چرب افزودنی خوراک دام بویژه اسبهای مسابقه‌ای و موارد صنعتی بکار می‌رود.
ج- روغن تصویه شده: برای روغنهای خوراکی، صنایع دارویی و بهداشتی مناسب است. روغن تصفیه شده شفاف، دارای رنگی روشن و بدون بو با ویسکوزیته کم با طعم کمی شیرین می‌باشد. تقاضای فزاینده‌ای برای روغن سبوس بعنوان روغن پخت و پز و سالاد و نیز ماده اولیه تولید مارگارین وجود دارد. از طرف دیگر کاربرد صنعتی آن برای تهیه اسیدهای چرب، اسیدهای استئاریک، اسید اولئیک، گلیسیرین و صابونها (مخصوصاً پودر صابون) نیز مورد توجه می‌باشد.


اهمیت استفاده از روغن سبوس برنج در رژیم غذایی انسان
انسان در رژیم غذایی خود از دو نوع چربی استفاده می‌کند، یک نوع چربی غیرآشکار است (Invisible fat) که در سبزیجات، میوه‌ها، غلات، گوشت، ماهی و. . . وجود دارد، کنترل بر چربی غیرآشکار اندک است و باید برای حفظ سلامتی، کیفیت و کمیت چربی آشکار (Visible fat) که عملاً از طریق روغن طباخی، سالاد و سایر مواد روغنی به مواد غذایی اضافه می‌شود، را کنترل نمود. روغن مناسب باید پایداری خوبی در مقابل فرآیند‌های حرارتی و اکسیداسیون داشته باشد، ضمن اینکه طعم آن مطلوب، طول عمر و قیمت آن مناسب باشد.
امروزه درصد بالایی از روغن سبوس برنج برای مصارف خوراکی و تنها درصد جزئی آن صنایع صابون‌سازی و تولید اسیدهای چرب بکار می‌رود. با توجه به تأیید ایمنی کامل مصرف خوراکی روغن سبوس بویژه با تأثیرات قابل توجه در کاهش کلسترول و تری گلیسیرید، گرایش به مصرف روغن سبوس رو به فزونی است.
ارزش روغن سبوس برنج که غذای سلامتی (Health food)، روغن قلب (Heart oil)، روغن سلامتی (Health oil) و دوستدار قلب (Heart friendly) نیز نامیده می‌شود، بجهت ویژگی‌های ممتاز آن از نظر ترکیب مواد ماکرو و میکرو می‌باشد.

ویژگی‌های آن را می‌توان بشرح زیر برشمرد:

* روغن سبوس برای قلب مفید است، حاوی اوریزانول است که سبب کاهش کلسترول بد LDL و افزایش کلسترول خوب HDL و نیز کاهش تری گلیسیرید می‌شود.

* دارای نسبت ایده‌آل از اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع است.

* روغن سبوس برای پوست بسیار مفید بوده و حاوی اسکوالن است که سبب تقویت پوست شده و چروک افتادن را به تأخیر می‌اندازد.

* حاوی آنتی اکسیدان‌های طبیعی محافظ پوست است.

* حاوی 4- هیدروکسی- 3- متوکسی سینامیک است که سبب ترشحات هورمونی شده که تجدید جوانی را بدنبال دارد.

* حاوی توکوفرول است که سبب توازن سیستم عصبی می‌شود.

* حاوی توکوترینول است که خواص ضد سرطان و ضد التهاب خون دارد.

* مقدار کالری حاصل از این روغن در مقایسه با سایر روغنهای خوراکی، در موقع طبخ، 15% کمتر است