کنجد یکی از گیاهای روغنی بومی ایران است و در اکثر نقاط کشور به طور پراکنده با سطح زیر کشت حدود40 هزار هکتار مورد کشت و کار قرار می گیرد . علاوه بر مصارف شیرینی پزی و آجیلی استفاده از روغت ان در طبخ غذا نیز متداول است .
ویژگی مقاومت کنجد به خشکی ، امکان کشت در حرارت بالا ، داشتن بیش از 40% روغن با کیفیت عالی و بیش از 20% پروتیین ، دامنه سازگاری زیاد با محیط و کاشت آن به عنوان زراعت دوم پس از برداشت غلات در مناطق گرم و خشک از مزایای عمده کنجد در کشاورزی کشور است . کشت کنجد در منطقه سیستان به طور پراکنده و بخصوص به صورت کشت توأم با جالیز مرسوم است .
کنجد گیاه فصل گرم است و در بهار زمانی که درجه حرارت خاک به بیش از 20 درجه سانتی گراد برسد زمان مناسب کشت است که در منطقه سیستان این دما در فروردین ماه تأمین می شود .
پس از انتخاب زمین مناسب که دارای خاک شنی یا رسی شنی حاصلخیز باشد و پخش کود شیمیایی به مقدار 100 کیلو گرم سوپر قشقات تریپل ، 25 کیلو گرم اوره و 100 کیلو گرم سولفات پتاسیم مزرعه شخم و دیسک خورده و پس از قطعه بندی و تسطیح اقدام به کشت بذر می شود . مقدار بذر مورد نیاز بر اساس شرایط کاشت مکانیزه یا نیمه مکانیزه 10_5 کیلو گرم در هکتار است که بایستی در عمق 2_1 سانتی متر فاصله خطوط 50_30 و فاصله بوته 10_5 سانتی متر کشت شود . پس از سبز شدن بذور باید مراقبتهای زراعی شامل آبیاری ، وجین ، مبارزه با آفات و پخش کود اوره به صورت سرک به مقدار 100 کیلو گرم در هکتار به موقع صورت گیرد .
بر اساس نتایج حاصله از اجرای طرح بررسی و مقایسه عملکرد ارقام کنجد (1) در مرکز تحقطقات کشاورزی زابل ، کنجد رقم محلی زابل با عملکرد 1154 کیلوگرم در هکتار بالاترین تولید را داشته که خصوصیات این رقم به شرح زیر است ( 2 ) :
1_ تیپ رشد : بهاره و متوسط رس
2_ طول دوره رویش : 133 روز
3_ ارتفاع :103 سانتی متر
4_ تعداد شاخه فرعی : 8 عدد
5_ تعداد گل در محل اصلی : 46 عدد
6_ تعداد کپسول در بوته : 116 عدد
7_ تعداد ردیف در کپسول : 4 عدد
8_ تعداد دانه در کپسول : 34 عدد
9_ وزن هر دانه : 3 گرم
10_ رنگ بذر : قهوه ای
کنجد را زمانی باید برداشت کرد که هنوز کپسول ها نسبتاٌ سبز باشد زیرا درصورت رسیدن کامل ، کپسول هل باز شده و بذور ریزش می کند .
در مزارع کوچک و کشتهای دیمی توأم با جالیز ، بوته ها را با دست برداشت و سپس با دست یا کمباین می کوبند .
جدول زمانی مراحل اجرایی کاشت ، داشت و برداشت کنجد
_ قروردین و اردیبهشت : تهیه زمین ، کاشت
_ اردیبهشت و خرداد : مراقبتهای زراعی شامل : آبیاری ، سرک و وجین
_ تیر و مرداد : ادامه مراقبتهای زراعی و برداشت
1_ علی احمدی ، حمزه و ابراهیم مرادی 1377: بررسی و مقایسه عملکرد انواع کنجد . مر کز تحقیقات