نقش مکانیزاسیون در ارتقاء بهره وری تولید ماهیان سرد آبی

بشر در طول تاریخ با کمک نیروی اندیشه، تفکر و خلاقیت و بهره برداری از منابع موجود بر روی کره زمین، همواره به فکر ساختن ابزارها و ایجاد فن آوری های جدید برای تامین نیازهای اولیه خود از جمله غذا، افزایش میزان محصول و آسان نمودن انجام کارهای خود بوده و در این راستا تا به امروز یک مسیر پیشرفتی را طی نموده تا به جایگاه کنونی خود رسیده است. بی شک رسیدن بشر به این جایگاه، بدون استفاده از ابزار ساخته دست خود، امکان پذیر نبوده است. ورود ماشین به عرصه حیات بشری یک انقلاب عظیم در زندگی انسان محسوب می شود. مکانیزاسیون به شرط اصول توسعه پایدار، عامل اصلی تحرک و رشد مداوم سطوح کمی و کیفی تولید در تمامی بخش های آن به شمار می آید. کارشناسان، موانع توسعه مکانیزاسیون را علاوه بر کمبود لوازم یدکی و گرانی ماشین آلات، ناشی از عدم سازگاری مکانیزاسیون با ساختار فعالیت ها، نبود نظام ترویجی مناسب، ضعف سرمایه گذاری فیزیکی و نیروی انسانی می دانند که به نوبه خود می تواند پایین بودن بهره وری نیروی انسانی و سرمایه را در پی داشته باشد. بنابراین توجه هرچه بیشتر به امر مکانیزاسیون در تمام مراحل تولید، فرآوری و توزیع محصولات، موجبات رقابت پذیری بیشتر می شود و در نهایت تولید اقتصادی را به همراه خواهد داشت.
در مقاله حاضر، کلیاتی از مبحث مکانیزاسیون، مفاهیم، معیارها و شاخص های آن و شاخص های آبزی پروری مکانیزه، فن آوری های نوین، ادوات و تجهیزات مورد استفاده در تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی و رابطه مکانیزاسیون و بهره وری ارایه گردیده که امید است مورد استفاده آبزی پروران و فعالان این عرصه قرار گیرد.

تعریف مکانیزاسیون
این واژه دارای دو مفهوم سنتی و مدرن است که مفهوم عام آن استفاده از هر نوع ماشین در فرایند تولید محصول به منظور افزایش سرعت کار، کاهش هزینه های کارگری، تقلیل سختی کار، اقتصادی نمودن تولید و افزایش بهره وری است. بسیاری از متخصصان به این مفهوم معتقد هستند، اما برداشت دیگری نیز وجود دارد به این صورت که استفاده از هرگونه فن آوری که منجر به افزایش بهره وری در بخش های تولیدی شود، به مکانیزاسیون تعبیر می شود.
تعاریف، شاخص ها و معیارهای مکانیزاسیون:
به طور کلی مکانیزاسیون، تاکنون سه سطح را پشت سر گذاشته است، این سطوح ارتباط مستقیم با مصرف انرژی داشته و نیاز به مصرف انرژی بیشتر، سطوح جدیدتری را ایجاد نموده است.

سطوح مکانیزاسیون
1) سطح فن آوری ابزار دستس
2) سطح فن آوری دامی
3) سطح فن آوری مکانیکی

درجه مکانیزاسیون
درجه مکانیزاسیون عبارت است از مقدار عملیات مکانیزه انجام شده به کل عملیات مکانیزه و یا به عبارت دیگر، نسبت سطح عملیات مکانیزه انجام شده به کل سطح عملیات مورد نیاز می باشد و بر حسب درصد و به تفکیک نوع عملیات و نوع محصول بیان می گردد.
.
سطح ( ضریب ) مکانیزاسیون
عبارت است از نسبت مجموع کل توان کششی موجود به مجموع کل مساحت زمینی که کار ور تولید در آن انجام می شود. ( البته باید شرایط جنبی یکسان و ثابتی را برای محاسبه این فاکتور در نظر گرفت ) و واحد آن اسب بخار بر هکتار می باشد.
ظرفیت مکانیزاسیون:
عبارت است از مقدار انرژی مکتنیکی مصرف شده در واحد سطح زمین که مربوط به فعالیت بوده و واحد انرژی بر واحد سطح می باشد و معمولا به صورت اسب بخار ساعت بر هکتار بیان می شود.

مفهوم مکانیزاسیون در آبزی پروری
در دهه اخیر با افزایش تعداد متقاضیان تکثیر و پرورش آبزیان در کشور از یک طرف و ورود فن آوری ها، ماشین آلات و تجهیزات مختلف از کشورهای پیشرو و افزایش سطح دانش، تجربه و مهارت بهره برداران از طرف دیگر، موجب شده راندمان تولید به خصوص در بخش ماهیان سرد آبی افزایش چشمگیری یابد. به طور خلاصه می توان گفت فرآیند ایجاد تغییرات کمی و کیفی در واحدهای ولید آبزیان با استفاده از ادوات، تجهیزات و فن آوری های نوین و پیشرفته در راستای ارتقاء سطح بهره وری را مکانیزاسیون در صنعت آبزی پروری می گویند.
بررسی ها نشان می دهد افزایش تولید در واحد حجم مزارع سرد آبی ( توسعه عمودی ) یکی از راهکارهای سهل الوصول در تحقق اهداف پیش بینی شده می باشد. افزایش راندمان تولید بدون افزایش فاحش هزینه ها موجبات رضایت پرورش دهندگان را فراهم خواهد آورد. مسلما اجرایی کردن این بخش از توسعه در کشور، از طریق مکانیزاسیون امکان پذیر خواهد بود. هرچند که در سال های اخیر شاهد حرکت هایی در این زمینه از سوی بخش خصوصی بوده ایم، اما انسجام بخشیدن به فعالیت ها در چارچوب یک برنامه ملی مدون، سبب جلوگیری از اتلاف سرمایه و هدر رفتن زمان و مانع از روی آورده آبزی پروران به روش های غیر کارشناسی در بحث افزایش تولید خواهد بود