معاینات بالینی دامپزشکی

روش نزدیک شدن به گاو:

بهتر است دامپزشک به یک گاو بسته شده از طرف سمت راست نزدیک شود باپذیرفتن این نکته که شیر معمولا از این طرف دوشیده می شود مگر آنکه شرایط صورت دیگری را ایجاب کند. فرد نباید بدون آنکه پشت گاو را نوازش کند از طرف چپ به گاو نزدیک شود





مهار کردن سر:



مهار کردن سربا گزاردن یک دست پشت شاخ ها ویک دست دور پوزه ویا گرفتن بینی و گزاردن یک دست پشت شاخ ها صورت می گیرد، در گاو بدون شاخ، قاعده گوش را می گیریم0

معمولا پس از مهار کردن سر گاو با دست یا دماغ گیر بهتر است سعی شود که سر حیوان بالا نگه داشته شود، زیرا اگر سر حیوان پائین آورده شود دام دارای قدرت بیشتری گشته که مهار کردن او مشکل تر می گردد.

توجه اگر فردی توسط گاو نر در معرض خطر قرار گیرد ،دفاع مؤثر فریاد زدن بر سر گاو نر و زدن ضربه های سریع و متوالی به پوزه (برآمدگی بینی و پیشانی) می باشد0

تعیین سن گاوها :


هنگام تولد، گوساله ی بالغ دارای 6 تا 8 دندان پیشین است که در ابتدا تا نیمه بالثه پوشانیده شده اند. لثه ها پس از 12 روز از روی دندانهای پیشین مرکزی تحلیل میروند وتا سه هفتگی این روند در طرفین و دندانهای میانی وکناری گسترش می یابد0 اولین نشانه های سایش در سطح فوقانی دندانها در 5/1 ماهگی در دندانهای پیشین مرکزی قابل مشاهده است و در 2 ماهگی دردندانهای وسطی ودر5/2 ماهگی دردندانهای جانبی و 3 ماهگی در دندانهای پیشین گوشه ای دیده میشود0



سطح سائیده شده دندانهای پیشین شیری به تدریج وسعت می یابد و در 10 ماهگی تمام سطح دندانهای پیشین مرکزی را در برمی گیرد


در گاوهای جوان تغییر دندانهای شیری به انواع دائمی با تعویض دندانهای پیشین مرکزی در حدود بیست و یک ماهگی شروع شده



وبا تعویض دندانهای میانی در سی ماهگی ادامه می یابد دندانهای جانبی در سی و نه ماهگی و دندانهای گوشه در چهار سالگی تعویض می شوند0


دندانهای دائمی بواسطه شکل پهنشان ازدندانهای شیری که کوچکتر ومثلثی شکلند تمیز داده می شوند0از سن پنج سالگی به بعد سطح دندانهای مرکزی وتا نه سالگی سطح تمام دندانهای پیشین سائیده می شوند0



شاخ: در حالت معمول طول شاخ در سه ماهگی حدود 2 سانتی متر است و سپس تا بلوغ جنسی در هر ماه یک سانت افزایش می یابد0 بنابراین شاخی به طول 8 سانتی متر مطابق با سنی حدود 9 ماه است0

در گاوهای ماده رشد شاخ ها در مراحل پایانی آبستنی وشروع شیرواری آهسته می گردد و مجددا در طی پنج تا هشت ماه متعاقب از شیر گرفتن گوساله تسریع میشود این امر منجر به وجود آمدن یک حلقه شاخ می شود اولین حلقه شاخ بین 5/2 تا 3 سالگی ظاهر می شود0برای هر گوساله زائی یک حلقه جدید اضافه می شود0

بنابراین سن یک گاو را می توان با اضافه کردن یک یا دو سال به تعداد حلقه های شاخ محاسبه نمود0

قلب گاو :

قلب در حفره صدری بین دنده های سوم تا ششم قرار دارد0 اولین صدای قلب (سیستولیک) با انقباض بطنی هم زمان است و توسط حرکت انقباضی میوکارد و بسته شدن دریچه دهلیزی-بطنی بوجود می آید (صدای عضلانی دریچه ای). این صدا طولانی تر، عمیق تر ( یا مات تر) و بلند تر از صدای دوم قلب است که کوتاهتر، زیرتر (یا روشنتر) و آهسته تر میباشد و توسط بسته شدن دریچه های سینی (صدای دریچه ای) تولید شده و هم زمان باشروع دیاستول است (صدای دیاستولیک قلب) فاصله بین اولین و دومین صدا از فاصله بین دومین صدا تا انقباض بعدی بسیار کوتاهتر است اولین صدا در بالای بطن ودومین صدا در بالای قاعده ی قلب شنیده می شود0

به منظور گوش کردن صدای دریچه های قلب گاو به بهترین وجه، می توان به شرح زیر عمل کرد:





دریچه آئورتی:در طرف چپ ،درست در پایین خط فرضی افقی که ازمفصل شانه می گذرد0

دریچه ششی: در طرف چپ، نیمه ی راه بین مفاصل آرنج وشانه، در حد امکان به طرف جلو پیش برده شود.

دریچه دولتی(میترال) : در طرف چپ ، به همان صورت درست در پایین خط افقی که ا ز مفصل شانه می گذرد ،اما اندکی عقب تر در پنجمین فضای بین دنده ای.

دریچه سه لتی: در طرف راست ، قطعه سینه ای در نیمه راه بین مفصل شانه وآرنج ،در حد امکان به طرف جلو پیش برده شود.

تاکی کاردی: ضربان بیشتر از90 عدد در گاو بالغ در حال استراحت ، بیشتر از 100 عدد در گاو جوان یابیشتر از120 عدد در دقیقه در گوساله ها دلالت بر تاکی کاردی مینماید

که نشانه ای از نارسائی در گردش خون و یا عفونت سپتیسمیک است البته ارقام بالا در سرزمینهای مرتفع کوهستانی 10 ضربه کمتر از سرزمینهای پست است .

گاهی در حالت نوشیدن و خوردن بخصوص در گوساله تعداد ضربان قلب به مدت کوتاهی حتی به 150 می رسد.





سوفل Murmur = مورمورها یا صداهای اضافی قلب شامل هر صدایی می باشد که به اولین و دومین صدای قلبی اضافه می شود و همیشه پاتولوژیک می باشند وبه مورمورهای آندوکاردی یا اگزوکاردی (پریکاردی) تقسیم می شوند.

صداهای آندوکاردی در داخل قلب بوجود آمده و معمولا در اثر نارسائی دریچه ای، مخصوصا بسته شدن ناقص یا تنگی (استنوز) دریچه ی دهلیزی –بطنی یا سینی و تولید آشفتگی در جریان خون داخل قلب بوجود می آید.

جراحات مولد این عارضه معمولا آماسی و ترومبوتیک هستند.

گاهی صدای مورمور بطور مادرزادی در اثر باقی ماندن سوراخ بیضی Oval foramen (بین دو دهلیز) بوجود می آیدو گاهی این صدادر اثر کم خونی ،خونریزی ویا کمبود شدیدتغذیه ای (مورمورآنمیک)بوجود می آید.

میزان حجم خون گاو 80 ـ50 میلی لیتر به ازای هر کیلو گرم وزن بدن می باشد.



آزمایش توقف سیاهرگی venous stasis test یا میزان پری سیاهرگ وداج:

اگر ورید وداج در ناحیه میانی گردن فشرده شود، رگ در بالای نقطه فشرده شده به دلیل تجمع خون متورم و پر تر می گردد ولی قسمتی پایین تر از نقطه فشرده شده در ضربان بعدی قلب خالی می گردد- در این حالت نتیجه آزمایش فشاربرروی سیاهرگ منفی است. اما اگر ورید وداج برجسته شده باشد و در ملامسه سفت باشد پس پری آن غیر طبیعی است.چنین عارضه ای در جریان خون سیاهرگی گاو معمولا ناشی از عملکرد ناقص قلب در نتیجه جراحات پریکارد است که خود توسط سل، لکوز یا جسم خارجی به وجود آمده است (و از انبساط کامل قلب در خلال دیاستول جلوگیری می کند ). از دیگر دلایل وقوع این حالت، تنگی مدخل قفسه سینه در اثر نئوپلاسم است که ورید وداج را در این نقطه دائما در معرض فشار قرار می دهد. تنگی دریچه ی سه لتی با ممانعت از بازگشت خون سیاهرگی به دهلیز راست، عامل دیگری محسوب می شود (اما بسیار نادر است ) .در موارد پیشرفته رکود جریان خون سیاهرگی ،قطعه ای از سیاهرگ وداج که پایین تر از نقطه فشرده شده قرار دارد نمی تواند خالی شود و دقیقا به میزان قبل از این کار پر از خون باقی می ماند.در این حالت آزمایش فشار بر روی سیاهرگ مثبت تلقی می شود (تصویر زیر ) که نشانه ای از نارسائی شدید گردش خون است .








نبض سیاهرگ وداج : تنفس به وسیله تغییراتی که در فشار داخلی قفسه سینه ایجاد می کند، موجب افزایش و کاهش ریتمیک اندازه ورید وداج در محل ورود آن به داخل قفسه سینه در خلال باز دم ودم می گردد. چنین نوسانی در ورید وداج ، به خصوص در بیماران با اختلال تنفسی، مشخص تر می باشد وبه عنوان شاخص بیماری تنفسی به کار می رود. در اکثر گاوهایی که خیلی زیاد عضلانی نیستند ویا پوست ضخیمی ندارند، در طی سیستول دهلیز انقطاع مختصری در جریان مداوم خون سیاهرگی به وجود می آید واین انقطاع، انبساط خفیف تا ملایمی را در نزدیکترین قسمت ورید وداج به قفسه ایجاد می کند. این انبساط احساس یک موج نبض را که به طرف سر در حرکت است القا می نماید امادر حقیقت فقط یک انبساط عروقی تحلیل رونده است که به ظاهر عکس مسیر جریان خون می باشد و نبض سیاهرگی منفی یا دهلیزی نامیده می شود. در گاو سالم هنگامی که بخش پائینی ورید متعاقب به هم فشردن یک نقطه آن خالی می شود، این نبض ناپدید می گردد- آزمایش فشار بر روی سیاهرگ در اینجا منفی است. نبض منفی در سیاهرگ شیری هرگز دیده نمی شود، چرا که پایین تر از قلب قرار گرفته است. هنگامی که دریچه سه لتی کاملا بسته نمی شود، مقداری از خون موجود در نیمه راست قلب در خلال سیستول بطنی بجای عبور از سرخرگ ریوی به طور فعال به طرف عقب در امتداد سیاهرگهای بزرگ رانده می شود. دراین موارد ورید وداج دارای نبض واقعی و پاتولوژیک است و با اجرای آزمایش فشار روی سیا هرگ نیز ناپدید نمی شود. این نبض سیاهرگی مثبت یا بطنی قلمداد میشود و در سیاهرگ شکمی ( شیری ) نیز مشاهده می گردد.

در صورت وجود نارسایی میترال یا نارسایی نیمه چپ قلب، ادم یا خیز ریوی و نهایتا خیز ریوی کف آلود بهمراه سرفه و تاکی پنی در حیوان مشاهده می گردد.

در نارسایی نیمه راست قلب یا نارسایی دریچه سه لتی، خون بطرف سیاهرگهای بزرگ ( بجای عبور از سرخرگ ریوی) پس زده شده و در نتیجه منجر به ادم یا خیز زیر پوستی anasarca ( بخصوص در ناحیه فک، گردن و پوست ناحیه جلوی قفسه سینه ) و خیز در محوطه بطنیascites ، ناحیه صدری hydrothorax و آبشامه قلب hydropericardium میگردد. اگر پر خونی باندازه کافی شدید باشد روی کبد وکلیه نیز تاثیر میگذارد. بطوریکه در کبد باعث تورم و از دست دادن فعالیت نرمالش میگردد. در ادامه با وخامت بیماری روی سیستم سیاهرگی باب Portal system نیز اثر گذاشته و باعث اختلال در هضم وجذب در دستگاه گوارش میشود و همچنین خروج ترشحات ترانسودائی Transudation بداخل روده ها را سبب گردیده و لذا منجربه اسهال می گردد ( در ابتدای بیماری مدفوع نرمال است و در مراحل پیشرفته اسهال ظاهر میشود). سیاهرگهای سطحی بدن نیز متسع میشوند در همین رابطه نیز سیاهرگ وداج نیز متسع و نبض دار میگردد.

اختلال در کلیه ها بدنبال کاهش جریان خون ورودی سرخرگی وکاهش اکسیژن و تخریب سلولها Anoxic damage در گلومرولها موجب کاهش ادرار و دفع پروتئینهای پلاسما (آلبومین) میگردد.

اختلالات متابولیسم آب:

میزان مصرف آب: گاو خشک در آب وهوای معتدل در صورت مصرف غذای خشک روزانه به 80 –50 لیتر آب ودر صورت مصرف غذای سبز، به 40- 25 لیتر آب نیاز دارد.در گاو شیری (در صورت مصرف غذای خشک) به ازای هر کیلو گرم تولید شیر 5-4 لیتر آب نیازمند است. یعنی گاوی که 20 لیترتولید شیر دارد به 100- 80 لیتر آب نیازدارد.

گاو بدلیل ذخیره ی مایع درپیش معده ها کمتر تحت تاثیر این مورد قرارمی گیرد. کمبود آب می تواند در نتیجه ی تامین ناکافی آب آشامیدنی، ترشح بزاق مستمر و اسهال یا پلی اوری روی دهد .

کمبود آب در بدو امر روی فضاهای داخل رگی و بین سلّولی تاثیر می گذارد وسپس در موارد پیشرفته به ذخیره ی آب داخل سلّولی گسترش می یابد .

دهیدراسیون بیش از %15ـ %10 بدن معمولا کشنده است .

بر اساس معادله ی هندرسن ـ هاسلباخ Henderson-Hasselbach در حالت طبیعی pH خون اندکی بالاتر از 4/7 است .

pH= 6,1 + log HCO3- / H2CO3 ( pK هنگام لگاریتم منفی تجزیه دائمی اسید کربنیک،1/6 است) .

در صورتیکه ریه ها و کلیه ها بطور طبیعی کار کنند اسید کربنیک پلاسما توسط تنفس و بیکربنات توسط ترشح کلیوی کنترل می گردد.←®H2O +CO2 H+ + HCO3- ←® H2CO3

فشار نسبی دی اکسید کربن(p CO2 )، فشار بخشی از گازهای خون است که توسطCO2 در پلاسما بوجود می آید.[H2CO3 ] = 0,03 * pCO2

میزان بی کربنات لازم جهت تزریق برای اسیدوز :

میزان بی کربنات لازم mmol)) = وزن بدن Kg)) * Base excess (mmol/l) * فاکتور ثابت ( برای گوساله 6/0 و برای گاو 3/0 l/Kg )

اسیدوز و آلکالوز و بیماریهای مربوط به آن
آلکالوز تنفسی
آلکالوز متابولیک
اسیدوز تنفسی
اسیدوز متابولیک

افزایش تهویه

hyperventilation

اهمیت کمتری را در گاو دارد.
استنوز دریچه پیلور
کاهش تهویه

hypoventilation
گرسنگی و دهیدراسیون*

فلجی رودها
خفگی گوساله نوزاد

asphyxia
کتوز

اختلال درانتقال مواد شیردان و روده کوچک (LDA)
برونکوپنومونی شدید
ترشح بزاق مستمر(از دست دادن بیکربنات)



آمفیزم ریوی
انباشتگی پیش معده ها توسط کربوهیدراتهای سهل الهضم (تخمیر اسید لاکتیک، اسیدوز شکمبه یا گوارشی)

اسهال مقاوم(از دست دادن بی کربنات)


* دهیدراسیون باعث کاهش انتقال مواد و کاهش نفوذ پذیری بافتی tissue perfussion و در نتیجه افزایش گلیکولیز بی هوازی و افزایش تولید اسید لاکتیک میگردد. از طرفی نیز کاهش نفوذ و انتقال کلیوی renal perfusion باعث کاهش دفع یون هیدروژن ( H+ ) میشود. این عوامل با همدیگر باعث اسیدوز متابولیک می گردند.



تزریق داخل صفاق Intraperitoneal : در تهیگاه سمت چپ –تراشیدن ناحیه- وارد کردن سوزن بطور مایل وعبور از عضلات تا اینکه به پرده صفاقی رسیده وقتیکه از این پرده عبور کنید باید کمی آنرامحکم تر فشار داده و مواظب عکس العمل دام باشید. در صورتیکه سوزن درست قرارگرفته باشد هوا به داخل محوطه بطنی مکیده می شود.

دستگاه گوارش :

نشخوار Rumination : اگر گوساله در هفته اول زندگی به غذای جامد دسترسی پیدا کند نشخوار در سن 3-2 هفتگی آغاز می گردد.

شروع نشخوار 5/1-5/0 ساعت بعد از خوردن غذا آغاز می گردد.

تعداد و طول نشخوار بستگی به فیبر غذا و اندازه قطعات ونوع غذا دارد و معمولا روزانه 24-4 دوره نشخوار انجام میگیرد که هر دوره 60-10 دقیقه طول می کشد. در حد میانگین روزانه تا هفت ساعت از وقت دام به نشخوار کردن می گذرد.

آروغRuctation : بطور تقریبی روزانه حدود 600 لیترگاز تولید می شود که تقریبا از66 % CO2 ، 26% CH4 ، 6% N2 ، 11% H2S و کمتر از 1% O2 تشکیل یافته است. تعداد دفعات آروغ به نوع غذا ومیزان تشکیل گاز بستگی دارد وتعداد آن در جیره ای که از علوفه خشک تشکیل شده باشد 20-15 باردر ساعت ودر جیره ی علوفه سبز 90-60 بار در ساعت می باشد.

ایجاد آروغ غیر از نوع غذا وابسته به وجود گازهای آزاد ، تحریک رسپتور های ناحیه ی کاردیا و انقباض کیسه ی پشتی شکمبه دارد .

بازگرداندن غذا Regurgitation و استفراغ Vomiting : تخلیه فعال محتویات شکمبه به علت انقباض همزمان پیش معده ها و عضلات شکم در گاو به ندرت اتفاق می افتد که شاید در اثر انباشتگی شکمبه ،فرم عصبی استونمی (کتوز عصبی)، ضایعات آماسی یا تومری در مدیاستن یا در مری و نگاری صورت می پذیرد.

مدفوع Defication : گاو روزانه 24-10 بارو تقریبا حدود50-30 کیلوگرم در جمع مدفوع می کند.

قوام مدفوع و میزان خردشدگی ذرات علوفه: مدفوع گاو در حالت نرمال بصورت خمیری است. مدفوعی که چرب یا همراه موکوس بصورت لایه ای روی آن دیده شود احتمالا در اثر جابجائی شیردان بطرف چپ می باشد. مدفوع کف آلود و آبکی به رنگ قهوه ای مایل به زرد نشانه ای از اسیدوز شکمبه را دارد. از لحاظ میزان خردشدگی ذرات علوفه، مدفوع گاو سالم حاوی فیبرهای علوفه به میزان زیاد و باندازه تقریبی 5/0 سانتیمتر میباشد. وجود قطعات بزرگتر مثلا 2-1 سانت نشانه اختلالی در امر نشخوار یا تخلیه سریع مواد خورده شده از پیش معده می باشد، یکی از دلائل آن TRP است که به تازگی وقوع یافته باشد. وجود قطعات بلندتر ازچوب کبریت ممکن است در اثر بیماری دندان ، استنوز معدی، تورم نگاری، تورم شیردان اولسراتیو و لکوز پیشرفته دیواره شیردان محسوب گردد. مدفوعی که اندازه ذرات آن به طور غیرطبیعی کوچک باشد در رابطه با تاخیر در عبور هضمی توجیه می شود که ممکن است در جابجائی شیردان دیده شود و معمولا علاوه بر آن مدفوع حاوی موکوس نیز میباشد. وجود موکوس چسبناک سفید مایل به خاکستری (گاهی مخلوط با خون) نشانه ای از انسداد روده یا فلجی روده است. اگر بجای مدفوع مخاط سفید رنگ یا شیشه ای روشن از مقعد خارج گردد نشاندهنده فلج هزارلا omasalparesis میباشد.

پیش معده ها: پیش معده ها در گوساله های نوزاد رشد و تکامل کمی یافته اند درصورتیکه غذای جامد(علوفه یا بستر) دردسترس باشد گوساله ها در هفته اول یا دوم زندگی شروع به خوردن آن می کنندکه کم کم سبب تکامل فعالیت فیزیولوژیک پیش معده ها می گردد. نسبت حجم شکمبه به حجم شیردان 5/0 به 1 در چهار هفتگی و1به 1در هشت هفتگی و2 به1 دردوازده هفتگی ونهایتا 9 به 1 درگاو بالغ می باشد.

تحریکات مکانیکی دراثر غذاهای فیبری(علوفه و غیره ) عامل افزایش اندازه ی پیش معده و تکامل ساختمان عضلانی آنها می گردد، در حالی که تحریک شیمیایی اسیدهای پروپیونیک وبوتیریک عامل رشد مخاط پیش معده هاست.

تهیه نمونه از مایع شکمبه : رنگ مایع شکمبه در حالت طبیعی با توجه به نوع تغذیه از خاکستری زیتونی تا سبز مایل به قهوه ای متغیر است.

بدین ترتیب که رنگ سبز هنگام تغذیه در چراگاه یا تغذیه از علوفه تازه (قصیل یا یونجه تازه) ، خاکستری متمایل به قهوه ای در جیره چغندر یا علوفه چغندر و قهوه ای مایل به زرد در جیره سیلوی ذرت یا کاه دیده میشود.

رنگهای غیر طبیعی،خاکستری شیری (به علت اسیدوز ) و سیاه مایل به سبز (به علت توقف طولانی و فساد مواد غذائی در پیش معده ها ) می باشند.

قوام مایع شکمبه کمی چسبناک است (ولی اگر نمونه بسیار چسبناک باشد ممکن است نمونه اساسا از بزاق تشکیل شده باشد لذا برای نمونه گیری ابتدا به میزانی مایع شکمبه باید دور ریخته شود (200- 100 میلی لیتر ابتدای مایع جمع آوری شده را باید دور ریخت ) و پس ازآن نمونه جمع آوری می شود. وجود مایع آبکی حاکی از غیر فعال بودن محتوای شکمبه می باشد

غلظت یون هیدروژن : pH طبیعی مایع شکمبه از 5/5 تا7 متغیر است.

عوامل تغذیه ای زیر، pH محتویات پیش معده یا شکمبه گاو را تحت تاثیر قرار می دهند :

جیره غنی از فیبر خام - (100% -60% جیره حاوی علوفه خشبی) سبب طولانی شدن زمان نشخوار تا حدود 70-45 دقیقه به ازای هر کیلو گرم ماده خشک و ترشح زیاد بزاق می گردد (14-12 لیتر برای هر کیلو گرم ماده خشک) . این امر سبب افزایش نسبی pH تا 8/6 –6/6 وکاهش نسبی غلظت اسید های چرب فرار (عمدتا اسید استیک ) در پیش معده ها میگردد ، که به آهستگی جذب شده و شرایط مناسب را برای رشد میکرو ارگانیسم های تجزیه کننده سلولز مساعد می کند .

جیره غنی از کنسانتره – منجر به کاهش زمان نشخوار تا 45-35 دقیقه به ازای هر کیلو گرم ماده خشک و ترشح کم بزاق می گردد . این امر سبب کاهش pH (6-4/5 ) وتولید مقادیر نسبتا زیادی اسید های چرب فرار شده (نسبت اسید پروپیونیک بیشتر است ) که نسبتا به سرعت جذب شده و شرایط را برای رشد میکروارگانیسم های تجزیه کننده نشاسته مساعد می کند.

غیر از مصرف جیره غنی از کنسانتره گاهی در مواردی pH به کمتر از 4 می رسد از جمله در پس زدن شیره شیردان به دلیل استنوز مکانیکی پیلور ، تورم شیردان ، اولسر شیردان ویا لکوز شیردان .

خاصیت ترسیب (رسوب) و شناوری : محتویات شکمبه تازه جمع آوری شده ، که در صورت نیاز با عبور از یک تامپول صاف شده باشد را می توان هنگام ته نشین شدن در یک استوانه ی شیشه ای مورد بررسی قرار داد. در حالت طبیعی بیشتر ذرات ریز غذائی و تک یاخته ها بلافاصله شروع به ته نشین شدن می کنند در حالی که ذرات بزرگتر وفیبری تر همراه با حباب های گاز به طرف بالا رفته ویک لایه ی کف آلود تشکیل می دهند. زمان لازم برای کامل شدن ترسیب وشناوری sedimentation and flotation اندازه گیری شده وتحت عنوان زمان فعالیت ترسیب نامیده می شود.این زمان در گاو های سالم و جیره نرمال بر حسب نوع جیره و زمانی که از تغذیه می گذرد از 4 تا8 دقیقه متغیر است . سپس در نمونه هایکه مایع شکمبه فعال باشد ذراتی که ابتدا رسوب کرده بودند شروع به بالا رفتن کرده و به طرف لایه سطحی می روند.

مایع شکمبه آبکی که بعلت گرسنگی ، بی اشتهایی و یا غذای کم ارزش غیر فعال شده باشد ذرات در آن رسوب می کند ولی شناوری انجام نمی شود ویا به تعویق می افتد. این حالت در اسیدوز شکمبه نیز دیده می شود .

هنگامیکه محتویات پیش معده یا شکمبه دچار فساد شده باشد ، شناوری به سرعت انجام شده و همراه با کف فراوان است و گاهی ذرات جامد به مدت طولانی به حالت معلق باقی می مانند که این حالت در آلکالوز شکمبه ، فساد محتویات شکمبه و مسمومیت با اوره دیده می شود.



تک یاخته ها : تاژک داران ciliates و مژک داران flagellates هر دو در مایع شکمبه وجود دارند.

اما تنها مژک داران با توجه به تعداد و حجم آنها دارای اهمیت فیزیولوژیکی هستند مژک داران شکمبه تحت شرایط بی هوازی رشد می یابند .تک یاخته ها قادر به تکمیل برخی وظایف در روند هضم میکروبی مانند تجزیه قندها ی محلول و پلی ساکاریدها (مثل نشاسته ،همی سلولز ، پکتین ) هستند .

در مایع شکمبه تازه جمع آوری شده ممکن است بتوان تحرک تک یاخته ها را با چشم غیر مسلح درون یک استوانه شیشه ای بررسی نمود. همچنین می توان یک قطره از مایع را برروی لام میکروسکوپی گرم قرار داده و تک یاخته ها را به شکل ذرات درخشان بسیار متحرک مشاهده کرد. هنگامیکه مایع شکمبه کاملا ته نشین می شود ، اغلب می توان تک یاخته ها را به شکل یک نوار خاکستری در زیر لایه ذرات غذائی مشاهده نمود .

باکتریها : تعداد باکتریها در شکمبه از 107 تا 1012 در هر میلی لیتر مایع شکمبه متغیر است . همین طور بسته به نوع جیره تعداد آنها نیز تغییر می کند مثلا در مواردیکه جیره غنی از سلولز (فیبر خام ) باشد باکتریهای کمتری در مقایسه با جیره غنی از نشاسته در شکمبه وجود دارد .

باکتریهای شکمبه را بر اساس عمل آنها به چندین دسته می توان تقسیم کرد:

الف – گروهی که سلولز ، نشاسته وقندها را تجزیه میکند.

ب – گروهی که اسید پروپیونیک ، بوتیریک و لاکتیک تولید می کند .

ج – گروهی که متان تولید می کنند و باکتریهای پروتئولیتیک و غیره .

به منظور مشاهده میکوسکوپی میکروفلور شکمبه می توان گسترش مایع شکمبه را به وسیله جریان هوا خشک کرده و با روش گرم Gram رنگ آمیزی کرد(و یا رنگ آمیزی گیمسا ) .بسته به نوع جیره غذائی نوع باکتریها تفاوت می کند .

گاوی که مقدار زیادی علوفه اعم از تر و خشک خورده باشد ، دارای درصد بالائی از انواع استرپتوکوک، کوکسی ها و باکتریهای استوانه ای شکل (rods ) می باشد .درمصرف جیره مخلوط علوفه خشک و کنسانتره به نسبت زیادی کوکسی های گرم منفی و باکتریهای استوانه ای شکل (rods ) گرم مثبت حضور دارند .

در برخی شرایط پر خوری غذاها ی غنی از کربو هیدراتها ، اولین تغییر افزایش کوکسی های گرم مثبت (استرپتو کوکوس بویس ) است در مرحله بعدی باکتریهای استوانه ای شکل گرم مثبت کوتاه وسپس باکتریهای استوانه ای شکل گرم مثبت بلند (لاکتوباسیل ها ) غالب می گردند .

قارچها و مخمرها در محتویات شکمبه وجود دارند اما نقش واهمیت آنها کاملا مشخص نیست. آنها ممکن است در سنتز اسید ها ی امینه و ویتامین ها نقش داشته باشند.

اسید های چرب فرار در شکمبه : غلظت اسید های چرب فرار 120- 60 مول در هر لیتر مایع شکمبه است که شامل %25 -%20 اسید پروپیونیک، %65- %50 اسید استیک، %20- %10 اسید بوتیریک و حدود %5 اسید های چرب با زنجیره طولانی می باشد، در حالت طبیعی اسید لاکتیک به مقادیر جزئی وجود دارد.



تشخیص التهاب صفاق از طریق بررسی میزان کشید گی دیواره حفره بطنی : کشیدگی دیواره ی حفره ی بطنی توسّط انگشتانی که اندکی از هم باز شده اند یا پشت دست نیمه بسته دقیقا درست بالای چین تهیگاهی راست مورد معاینه قرارمی گیرد.

دیواره طبیعی حفره بطنی نرم است . کشیدگی به درجات مختلف التهاب ودردناک بودن درون حفره بطنی ویا به میزان پریتونیت بستگی دارد . گاهی در انباشته بودن بیش از حد دستگاه گوارش توسط مواد خشبی نیز کمی کشیدگی احساس می شود . ممکن است در تورم صفاق شدید ومنتشر بهمراه افزایش مایع صفاقی کشیدگی طبیعی و شل باشد . معمولا وجود دیواره ی شل همراه تموج نیز در آبستنی سنگین دیده می شود.

تست های جسم خارجی : این تست ها بر اساس افزایش حساسیت صفاق در اطراف نگاری در رتیکولوپریتونیت تروماتیک ابداع شده اند . این تست همچنین واکنش درد مشابهی را در بیماریهای کبد، هزار لا، شیردان و ریه ها می تواند نشان دهد، اگر چه ناله ناشی از درد در محوطه بطنی در اثر نفوذ جسم خارجی و متاثر شدن صفاق کاملا مشخص بوده و ناله ای صدا دار و کوتاه می باشد .

در مواردی که جسم خارجی به تازگی نفوذ کرده باشد ، ناله معمولا واضح تر است اما در مواردی که مدتی که از نفوذ جسم خارجی گذشته باشد، تا حدودی از بین رفته ویا ممکن است تنها در موارد استثنائی بروز کند ، این ناله نباید با صداهای تنفسی اشتباه گردد. روشی دیگر برای شنیدن صدای ناله ،ایستادن فردی در کنار سر دام می باشد، اگر چه بهتر است که دامپزشک گوشی خود را برروی نای دام قرار دهد. روشی دیگر که در اماکن پر سروصدا قابل استفاده است، احساس ارتعاشات ناشی از ناله با قرار دادن کف دست برروی حنجره است . درصورت امکان می توان حساسیت محدوده ی نگاری را به دنبال متوقف کردن تنفس دام برای مدتی کوتاه مورد آزمایش قرار داد در این روش به علت انقباض شدید دیافراگم که به دنبال قطع تنفس ایجاد می گردد، حساسیت افزایش می یابد.

ü در صورتی که مشکوک به جسم خارجی باشند ، توصیه می گردد که حداقل سه تست زیر انجام شود .

- تست چنگ زدن پشت : پوست روی برجستگی جدوگاه در بالای شانه در مشت گرفته شده ورو به بالا کشیده می شود، به طوری که پشت دام ناگهان رو به پایین فشرده شود، این عمل سبب جابجایی اندامها در ناحیه غضروف گزیفوئید شده ودر صورتی که چسبندگی های فیبرینی یا فیبری در آن ناحیه وجود داشته باشد ، دام واکنشی حاکی از درد از خود نشان خواهد داد. ابتدا باید فشاری ملایم و سپس فشار قویتری اعمال شود تا میزان حساسیت دام مشخص گردد. اگر دام قوی و بزرگ باشد ممکن است به جای چنگ زدن پشت نیاز به استفاده از تست میله باشد .

ـ تست میله : میله ای به طول 5/1 –1 متر وضخامت یک بازو را در زیر بدن قرار داده وهر طرف آن را دو نفر نگه می دارند. میله را به آرامی به سمت بالا برده وسپس یکباره پایین می آورند. این تست را از ناحیه ی غضروف گزیفوئید شروع کرده وبه فواصل یک کف دست به سمت عقب می برند (باید مراقب بود تا به آلت تناسلی گاو نر و رحم گاو های آبستن سنگین آسیبی وارد نیاید) . در حین انجام تست دام ممکن پشت و شکم خود راعمدا به بالا بکشد ، که این وضعیت را می توان با چنگ زدن پشت اصلاح نمود. وجود منطقه محدود دردناک در حد فاصل بین غضروف گزیفوئید وناف نشانه ی نفوذ ساده ی جسم خارجی می باشد. در حالی که حساسیت شدید ممکن است به علت وجود ضایعاتی درنقطه ی دیگر باشد.


دقه برای تعیین وجود درد : با استفاده از یک چکش سنگین دارای سر لاستیکی انجام می شود ، ضربات در ابتدا ملایم بوده وتدریجا قویتر می گردند. دقه درطول سه یا چهار خط افقی از جمله خط میانی شکم ، بر روی قفسه سینه و دیواره شکم انجام می شود. از دقه دنده ها به علت حساسیت طبیعی آنها و سیاهرگهای پستانی به علت خطر ایجاد هماتوم باید اجتناب شود. در صورت وجود هر گونه حساسیتی می توان محدوده ی آنرا با دقه در طول خطوط عمودی دقیقا مشخص نمود.

واکسنی بر علیه تب برفکی

ترکیب و توضیح: این واکسن پس از کشت سه تیپ مختلف ویروس FMD (A , O ,Asia) در سلول و غیر فعال سازی آن توسط BEI و مخلوط کردن تیپهای مختلف و جذب آنها روی ژل هیدروکسید آلومینیوم تهیه شده است.
موارد مصرف: جهت ایمن سازی فعال علیه ویروس بیماری تب برفکی تیپهای A و O و Asia در گاوها، گوسفندان و بزهایی که از نظر کلینیکی سالم هستند.
دز و نحوه مصرف: به منظور یکنواخت ساختن واکسن، شیشه محتوی واکسن را پیش از مصرف بخوبی تکان دهید. حیوانات در سن 4 ماهگی یا بالاتر تحت واکسیناسیون قرار می گیرند. تزریق مطلقا زیر جلدی بوده که به شرح زیر است:
گاوهای به وزن 200 کیلوگرم یا بیشتر: 5 میلی لیتر در غبغب یا در هر دو طرف گردن
گاوهای کمتر از 200 کیلوگرم: 5/2 میلی لیتر در غبغب یا در هر دو طرف گردن
گوسفند و بز: 1 میلی لیتر در یک طرف گردن
حیواناتی که برای اولین بار واکسینه می شوند باید 3 الی 4 هفته بعد نیز دز یادآور به آنها تزریق شود. سپس واکسیناسیون باید باید هر 6 ماه یک بار تکرار شود. به هنگام شیوع بیماری، حیواناتی که علایم بیماری را نشان می دهند باید جد شده و بقیه گله مجددا تحت واکسیناسیون قرار بگیرند. در چنین شرایطی حیوانات زیر 4 ماه نیز تحت واکسیناسیون قرار گرفته، اما باید در سن 4 ماهگی مجددا واکسن زده شوند و پس از آن دزهای منظم یادآور به این دامها تزریق شود.
موارد منع مصرف: تزریق عضلانی واکسن ممنوع می باشد. PH پایین باعث تخریب آنتی ژن شده، بعلاوه، ممکن است تولید آبسه چرکی و دردناک نماید. این واکسن نباید همراه با دیگر واکسنهای ویروسی به کار برده شود. واکسیناسیون حیواناتی که از بیماری های عفونی یا انگلی رنج می برند، نتایج خوبی در بر نخواهد داشت.این واکسن نمی تواند در هنگام واکسیناسیون، از بروز بیماری در حیواناتی که در دوره کمون هستند، جلوگیری به عمل آورد. نباید بیش از 2 ساعت واکسن را در دمای بالاتر از دمای توصیه شده نگهداری نمود. موازین بهداشتی را در هنگام استفاده از واکسن مراعات نمایید. معمولا آماس در محل تزریق ظاهر می شود، اما موقتی بوده و پس از چند روز برطرف می شود. با این وجود، ندول سختی دیده می شود که برای مدت طولانی باقی می ماند.
شرایط نگهداری: در محل تاریک و در دمای +4 الی +8 درجه سانتی گراد شود

درمان آترزی کولون و آنوس بوسیله جراحی
مقدمه :

بیماری آترزی روده بیماریست که براحتی قابل درمان بوده باعث انسداد مجرای روده در تازه متولدین می شود. بنا بر آمار هایی که از مطالعه بر روی 5000 گوساله به عمل آمده که از نژاد های هلشتاین، گوئرنزی و جرسی بوده است 27.5 % بیماری های ژنتیکی مشهود مربوط به بافتهای سر،سینه و شکم میشود (بافتهای نرم )(1،3)

پروسه نمو بافت روده از یک ساختار لوله مانند که قسمتهای مختلف درطول محور این لوله منشاء می گیرند ایجاد می شئذ سکم در قسمت تبدیل بافت روده کوچک به روده بزرگ تشکیل می شود .ژن fgf10به عنوان مسئول جوانه زدن و ریخت گیری(مورفوژنسیس) قسمت ترانزیشنال روده شناخته میشود.(T.J. Fairbanks et al).

از عوامل دیگر مسئول این بیماری میتوان به لمس رکتال جنین برای تشخیص زود هنگام آبستنی نام برد که قبل از روز 42 برای تشخیص بعد از تلقیح فرستاده شده بودند(Brenner J. et al)

تحقیقات نژادی نشان می دهد که گوساله های هلشتاین بسیار بیش از دیگر نژاد ها در معرض این عارضه هستند .و بر اساس کتب شانس درمان بعد از عمل مناسبی ندارد که در زمان کوتاه 50%> ودر بلندمدت35%> شانس بهبودی دارد (2)

در این مقاله درمان چهار گوساله ای که به آترزی مقعد مبتلا بوده اند و بوسیله جراحی درمان شده اند را بررسی می کنیم . که روش جراحی و نگه داری بعد از عمل جراحی در موفقیت های این جراحی ها بی تاثیر نبوده است.


بیهوشی عمومی با داروی کلرال دهیدراته در دامپزشکی

مقدمه:

توانایی پیش بینی اثرات و عمل داروی بیهوشی، عامل مهم و اساسی در بیهوشی دامپزشکی به شمار می‌آید طبیعت و خلق و خوی هر بیمار متفاوت بوده و تاثیر قابل ملاحضه‌ای بر مقدار دارو و روش انجام بیهوشی دارد. غالبا به منظور جلوگیری از آسیب دیدن بیمار و فرد عامل تزریق داروهای بیهوشی عمومی همراه با مقید کردن فیزیکی حیوان صورت می‌گیرد. اکثر روشهای بیهوشی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که ضمن القا، بازگشت از بیهوشی سریع، بی‌خطر و ایجاد بی‌دردی و شلی عضلانی حداکثر بوده و تاثیر محسوسی بر وضعیت قلبی و ریوی نداشته باشد.

بیهوشی را می‌توان عدم وجود احساس درد و یا تضعیف فعالیت بافت عصبی به صورت موضعی یا عمومی تعریف نمود و یا به عبارت دیگر عدم هوشیاری حیوان به صورت کامل همراه با سستی عضلانی که بتوان

اعمال جراحی را بدون تقلای بیمار انجام داد.

تئوری ایجاد بیهوشی:

داروهایی که به عنوان بیهوش کننده به کار می‌روند باعث به وجود آمدن فلجی پایین رونده در دستگاه عصبی مرکزی می‌شوند که از قشر مغز شروع شده و به طرف نخاع پیشرفت کرده و در نهایت مراکز حیاتی بصل‌النخاع را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

با ورود دارو‍‍‍‍ و ایجاد تغییر در جریان خون به آسانی می‌توان قشر مغز را دچار ضعف نمود همچنین رابطه مشخص بین فعالیت فیزیولو‍‍ﮊیک مغز، مصرف اکسی‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ ﮋن و گلوکز وجود دارد و این رابطه زمانی مشخص می‌شود که مغز تحت تاثیر داروهای بیهوشی قرار گیرد. به عنوان مثال وقتی داروی پنتوباربیتال سدیم با یک سرعت ثابت در داخل جریان خون مغزی تزریق می‌شود، میزان مصرف اکسی‍ﮊن و گلوکز توسط مغز کاهش می‌یابد. حتی به صورت تجربی اثبات شده که بعضی از داروهای بیهوشی مثل باربیوتوراتها در غلضت هایی که در بدن موجود زنده باعث خواب عمیق می‌شوند می‌توانند از تنفس بافت جلوگیری نمایند. و به طور کلی می‌توان گفت اثرات داروهای بیهوشی برگشت پذیر است.






1 )herschler, M.S.,fechheimer ,N.S. and Gilmour L,O. :congenital abnormalities in cattle :their association with hereditary and environmental factors j dairy Sci 45(1962)1493

2) Constable PD, Huhn JC, Morin DE, Nelson DR. Atresia coli in calves: etiopathogenesis and surgical management. Bovine Practitioner 1999;33:70-73.

3) bovine medicine and surgery, Gibbons W.J. DVM MS, Catcott E.J. DVM PhD , Smithcors J.F., DVM PhD :congenital abnormalities,1970