پرورش ماهی ۱

رویان

برای دیدن مطالب بیشتر به پایین صفحه عناوین مراجعه کنید

نگاهی به بافت اجتماعی، اقتصادی کشاورزی کشورمان و نقش زنان روستایی در اقتصاد خانواده، ضرورت توجه بیشتر به این قشر، دو چندان می شود.

سنتی بودن کشاورزی درگذشته و سمت گیری چند سال اخیر برای مکانیزه نمودن بخش کشاورزی نیاز به همسو کردن قشرهای فعال در بخش کشاورزی دارد. بهره گیری از روش های آموزش به زبان ساده گویا به منظور افزایش راندمان تولید و بالابردن آگاهی این قشر زحمتکش از ضروری ترین موارد می باشد.

لذا توجه به احساس مسئولیت، هوش و ذکاوت و موقعیت اجتماعی زنان روستایی در مناطق مختلف کشور و اعتقاد و باورمان به این قشر عظیم که دارای نقش مهمی در پیشرفت و اعتلای اقتصاد کشاورزی می باشند، انتشارات فنی معاونت ترویج و نظام بهره برداری با توجه به رسالت پیام رسانی اقدام به تهیه و چاپ 8 نشریه با عنوان های:

1.       دامپروری و پرورش گاوهای شیرده

2.       پرورش ماهی

3.       سبزی ها و فن آوری های پس از برداشت

4.       آفت ها و آفت کش ها

5.       مدیریت آب در خانه و مزرعه

6.       کشاورزی ارگانیک

7.       تولید و نگهداری بذر

8.       ابزار کمکی برای آسان نمودن کار زنان روستایی

نموده است. این نشریات ترجمه کتابی با عنوان دانش و فن آوری های موردنیاز زنان روستایی توسط فدراسیون جهانی زنان کشاورز تهیه و توسط گروهی از اعضای هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران ترجمه شده است. امید است این مجموعه بتواند موردتوجه واستفاده زنان روستایی قرارگیرد.

 پیشگفتار

وجود زنان برای ایجاد یک زندگی سالم در خانواده از اهمیت فراوانی برخوردار است. به منظور تامین یک زندگی توام با آسایش برای اعضای خانوار، زنان علاوه بر تربیت کودکان به کارهای دیگری از جمله تهیه غذا، نگهداری و مدیریت منزل، کمک به فرآیند تولید و تبدیل محصول های زراعی و دامی و سلامت و بهداشت خانواده می پردازند. شاید به خاطر مسئولیت های فراوان زنان، متخصصین کشاورزی و سیاست گذاران، آنها را پراهمیت تر و با ارزش تر جلو داده اند، و گرنه اطلاق کشاورز به مردان و بچه داری و آشپزی به زنان با ارزش تر جلوه داده اند، و گرنه اطلاق کشاورز به مردان و بچه داری و آشپزی به زنان بسیار راحت تر بوده است. در حقیقت زنان در بسیاری از جنبه های کشاورزی شامل انتخاب نوع کشت، آماده سازی زمین، انتخاب بذر، کاشت / نشاء کردن، کندن علف های هرز، کنترل آفت ها، برداشت محصول، انبارکردن و نگهداری محصول، بازاریابی و عمل آوری، شرکت می کنند. با وجود این زنان مورد بی مهری واقع شده اند و اما این که فن آوری های اختصاصی زنان باید توسعه داده بشوند، موضوعی است که اخیراً موردتوجه متخصصین قرار گرفته است.

درسال 1992، «فدراسیون جهانی زنان کشاورز» شعبه دهلی نو، و انستیتو بین المللی توسعه روستایی، در فیلیپین موافقت کرده اند که با همکاری همدیگر یک منبع علمی ساده که مورداستفاده مروجین مرد و زن قرار بگیرد، تولید نمایند. تهیه یک کتاب راهنما با عنوان «دانش و فن آوری های موردنیاز زنان روستایی» که با وجود فن آوری های کاربردی ساده بتواند ضمن افزایش بهره وری بر حفظ و نگهداری محیط سالم و به مقدار زیادی از سنگینی کار زنان بکاهد حاصل تلاش مشترک آن دو سازمان بود.

برای تهیه این کتاب راهنما از روش های رهیافتی بدیع که به وسیله انیستیتو بین المللی توسعه روستایی برای تهیه مواد آموزشی و اطلاعاتی با سرعت و اثر بخشی بالا، استفاده شده است. در آ‎غاز برای تعیین عنوان کتاب از نویسندگان و متخصصین هندوستان پرسیده شد. آنها به نمایندگی از مؤسسه های آموزش در سطح ملی مانند انیستیتو تحقیقات کشاورزی هندوستان (دهلی نو)، انیستیتو ملی تحقیقات مواد لبنی (کارنال)، انیستیتو مرکزی آموزش شیلات (بمبئی)، دانشگاه کشاورزی هاریانا، دانشگاه دهلی ومؤسسه های دیگر تهیه عناوین و مطالب این کتاب شرکت کردند. برای تکمیل عناوین مطالبی نیز از طرف سازمان های غیردولتی دریافت شد. البته برخی نوشته ها هم از لابه لای کتاب ها گلچین شد که در طی یک کارگاه آموزشی 6 روزه در ماه ژوئن سال 1995 در دهلی نو از جنبه های انتقادی مورد بررسی و بازنگری قرار گرفت. نوشته های بازبینی شده به مسئولین انستیتو بین المللی توسعه روستایی در فیلیپین ارسال شد تا به وسیله کارشناسان انستیتو بنی اللملی توسعه روستایی و متخصصین فدراسیون جهانی زنان کشاورز مورد بررسی و ویراستاری قرار گیرد. سپس متون تایپ شده برای چاپ به هندوستان عودت داده شد.

عناوین به نحوی طراحی و مورد بازبینی قرار گرفته است که ضمن جذاب بودن به راحتی قابل فهم خوانندگان باشد. در جاهایی که لازم است برای درک بهتر کاربرد فن آوری ها و روش ها، از تصاویر استفاده شده است. گر چه این کتاب راهنما برای استفاده کارکنان میدانی تهیه شده است لیکن نوآموزان و افراد کم سواد نیز از توانایی استفاده از اطلاعات داخل کتاب برخوردار خواهند بود. لیست کامل همکاران، کمک کنندگان و سازمان های شرکت کننده در تکمیل این کتاب در بخش ضمایم آمده است.

 پرورش توأم ماهی

پرورش ماهی توام با پرورش ماکیان، گوساله، گوسفند و یا بز می تواند سبب افزایش درآمد خانواده ها شود. از آن جایی که فضولات حیوانی، بارور کننده استخرهای پرورش ماهی است و از آن جایی که 60 درصد هزینه های پرورش ماهی را غذا تشکیل می دهد، بنابراین پرورش توأم ماهی و انواع دیگر دام ها بسیار اهمیت دارد. سعی کنید یک ترکیب مناسبی از دام و زراعت را که متناسب با نقطه شما است انتخاب کنید. سبزی ها و انواع دیگر محصولات کشاورزی را در کنار استخرها و سدها کشت کنید. از فضولات حیوانی به عنوان باروز کننده آب در استخرهای پرورش ماهی استفاده نمایید که هدف از این نوع برنامه ریزی، افزایش کارایی و سوددهی بیشتر در فعالیت های زراعی و دامپروری است.

 انواع ترکیب پرورش ماهی و دیگر دام ها به شرح زیر است:

·        ماهی ـ دام

·        ماهی ـ اردک

·        ماهی ـ ماکیان

·        ماهی ـ بز یا گوسفند

·        ترکیب پرورش ماهی توام با بز یا گوسفند یا در ترکیب با دو یا سه گونه دامی (مانند پرورش توام ماهی ـ ماکیان ـ گوسفند)

 پرورش توام ماهی ـ ماکیان

فضولات 500 الی 600 مرغ برای بارور کردن یک استخر پرورش ماهی یک هکتاری می تواند کافی باشد. با استفاده از این سیستم، سالانه ضمن تولید 4 الی 5 هزار کیلوگرم ماهی می توان 60 هزار تخم مرغ و 1200 کیلوگرم جوجه کبابی تولید کرد.

·        آشیانه ماکیان را در نزدیک استخر ماهیان قرار دهید.

·        کف آشیانه ماکیان را با موادی مانند آجر، بتون و یا خاک فشرده بسازید.

·        کف آشیانه را به ضخامت 15 سانتی متر با کاه، برگ های خشک، علف خشک، بوته های
بادام زمینی، ساقه های شکسته ذرت و یا خاک اره بپوشانید.

·        برای هر مرغ 3/0 تا 4/0 مترمربع فضا در نظر بگیرید.

·        ماکیان را در جایی که بتوانید فضولات آنها را به راحتی جمع آوری کنید نگهداری نمایید.

·        بستر آشیانه را مرتباً بازسازی کنید.

·        موادآلی اضافی را طوری اضافه کنیدکه یک عمق15سانتی متری از مواد خشک همیشه باقی بماند.

·        اگر بستر مرطوب شود با اضافه کردن سوپر فسفات و آهک نسبت به خشک کردن آن اقدام کنید.

·        پس از 12 ـ 10 ماه، آشیانه کاملا از کود پر شده و میزان نیتروژن آن حدود 3 درصد شده است. در این حالت محتویات آن را می توانید به عنوان بارور کننده برای استخر ماهی استفاده کنید.

 سیستم کف تخته ای

یک آشیانه مرغ را روی پایه های چوبی بر روی استخر بسازید. کف آشیانه را با استفاده از نی یا تخته های باریک طوری بسازید که فضولات مرغ ها به طور مستقیم به داخل استخر بیفتد. ماکیان می توانند در
قفس ها نگهداری شده و یا می توانند آزادانه در داخل آشیانه حرکت نمایند.

پرورش توام ماهی

آماده سازی استخر

·        برای احداث استخرهای پرورش ماهی از خاک های رسی ـ آهکی استفاده کنید. از ساختن استخر در زمین های شنی خودداری کنید.

·        مدیریت استخرهای کم عرض و به شکل مستطیل آسان تر است.

·        سطح استخرها را از 2/0 تا 4/0 هکتار و کف آنها را با شیب ملایم از عمق 5/1 تا 5/2 متر بسازید.

·        استخر را در جایی که بتواند از نورمستقیم خورشید استفاده نماید، بسازید. وجود سایه در سطح استخر، تولیدات استخر را کاهش خواهد داد.

·        برای جلوگیری از ابتلاء ماهی ها به انواع بیماری ها و جلوگیری از رشد انگل ها از آهک استفاده کنید.

 بارورسازی

ار کود گاوی به صورت خام به میزان 10 الی 15 تن در هکتار در سال استفاده نمایید. حدود 5/2 تن از آن را 15 روز قبل از به آب انداختن بچه ماهی ها استفاده کنید و بقیه ان را در 10 الی 11 ماه بقیه دوره پرورش استفاده کنید. از یک ظرف سبدی برای نگهداری کود گاوی استفاده نمایید. این سبد پراز کود را دقیقاً در سطح آب نگهدارید.

در صورت رشد جلبک و ایجاد رنگ سبز در آب، بارورسازی آب را برای مدت چند روز به عقب بیاندازید.

·        بعد از تغییر رنگ سبز به رنگ قهوه ای به بارورسازی ادامه دهید. این رنگ نشان می دهد که به اندازه کافی غذای زنده جهت تغذیه ماهیان در آب وجود دارد.

توجه: بچه ماهیان باید در هوای سرد منتقل شوند. در ایامی که هوا گرم است بچه ماهیان را صبح زود یا در هنگام شب منتقل کنید.

درصد	نوع ماهی
10 ـ 5/0	آمور
80%	فیتوفاگ (آزاد)
15 ـ 10%	کپور

مقدار آهک

2000 کیلوگرم در هکتار 500 کیلوگرم در هکتار 200 کیلوگرم در هکتار بدون آهک

خیلی اسیدی تقریباً خنثی تقریباً بازی خیلی بازی

 از کاغذ تورنسل برای آزمایش میزان اسیدیته آب استفاده کنید.

توجه:  تغییرات اسیدیته آب برای ماهیان مضر است . آهک را یک هفته قبل از کوددهی استفاده کنید.

آزاد کردن بچه ماهیان در آب

بچه ماهیان را می توان از مراکز پرورش ماهی دولتی یا خصوصی خریداری نمود. یک استخر به اندازه یک هکتار و به عمق 2 الی 3 متر ظرفیت پرورش 6000 الی 10000 قطعه بچه ماهی را دارد. بسته به قابلیت دسترسی به انواع بچه ماهیان، سه، چهار یا شش گونه ماهی را به نسبت های مشخص در آب استخر
رها سازی کنید. یک نمونه از ترکیب سه گونه ماهی با درصدهای معین در جدول زیر آمده است.

چگونگی آزاد کردن بچه ماهیان در استخر

روش غلط : بچه ماهیان نباید به یک باره به داخل آب پاشیده شوند

روش صحیح: با کج کردن آرام ظرف حاوی ماهیان، بچه ماهی ها را به داخل آب تخلیه کنید.

تغذیه

ماهی از گیاهان و جانوران ریز (زی شناوران گیاهی و جانوری) که در آب شناورند تغذیه می نمایند. هدف شما باید تولید بیشتر غذای طبیعی با مدیریت صحیح باشد که با بارورسازی استخر ایجاد می شود. علاوه بر آن، ماهیان به انواع مکمل های غذایی مانند کنجاله روغن بادام زمینی یا خردل و سبوس برنج نیاز دارند. ماهی علفخوار مانند کپور علفخوار، به طور منظم به علف های خوراکی نیاز دارند. بخشی از ترکیب غذایی می تواند در یک مکان ثابت توزیع شود. بقیه غذا می تواند به صورت خمیرهای گرد در آمده و دقیقاً در زیر سطح آب به صورت محلول سوسپانسیون در آید. برای تغذیه کپور علفخوار، علف ها بر روی یک چهار چوب ساخته شده از نی یا چوب قرار داده شده و به وسیله طناب روی سطح آب آویزان می شود.

از بین بردن علف های هرز

علف های هرز موجب حذف نور خورشید، مصرف اکسیژن و تحلیل رفتن مواد مغذی داخل آب می شود. علاوه بر این در موارد زیادی به عنوان پناهگاه حشرات مضر در می آید، لذا با ید استخر را از وجود
علف های هرز پاک نماییم.

·        علف های شناور از جمله سنبل آبی را می تواند به وسیله دست از آب جدا کرد.

·        علف های کمتر شناور را می توان با کشیدن یک طناب یا تورچشمه ریز در عرض استخر از آب جدا کرد.

علف های ریز آبی را می توان باکشیدن یک سیم خاردار زنجیره ای وزنه دار از کف استخر بیرون کشید.

لایروبی کف استخر:

کف استخر را به طور دوره ای برای آزاد کردن مواد مغذی لایروبی کنید. این کار را می توان از

 طریق کشیدن آجرهایی در کف استخر انجام داد.

مشکلات و راه کارها

§        به استخر آب اضافه کنید	اگر به خاطر تبخیر زیاد سطح آب افت کند
§        استفاده از کود و غذای مکمل را متوقف کنید §        آب تازه به استخر بیفزاید §        با استفاده از چوب های نی به سطح استخر ضرباتی وارد کنید §        به منظور هوادهی استخر توری سنگین شده را چندین بار در طول استخر بکشید §        از پرمنگنات پتاسیم به میزان یک تا دو میلی گرم در لیتر استفاده کنید §        300 تا 500 کیلوگرم آهک بازاء هر هکتار در سطح استخر بپاشید	اگر ماهیان پوزههای خود را از آب خارج نمایند و سعی در تنفس و بلغ هوا داشته باشند (که بیشتر در صبح ها اتفاق می افتد)
§        به ازای هر هکتار تعداد 500 قطعه کپور نقره ای در استخر رها سازی کنید. (وزن متوسط ماهیان 100 گرم باشد)	اگر جلبک های آب شروع به رشدنمایند
§        از مترسک یا سایر ابزار برای ترساندن پرندگان استفاده کنید.	اگر ماهیان توسط پرندگان خورده می شوند
§        با دقت بیشتر استخر را نظاره کنید §        شاخه هایی از درختان را در استخر شناور سازید که از توراندازی جلوگیری خواهد شد	اگر ماهیان ربوده می شوند
§        ماهیان بیمار را صید کرده و در نزدیک ترین اداره شیلات دولتی برای انجام آزمایش های درمانی موردمعاینه قرار دهید.	اگر ماهیان بیمار می شوند

پرورش ماهی در شالیزاز

انواع گونه های ماهی و میزان رهاسازی

انواع ماهیان کپور و آراد  و سفید را به تعداد 4000 تا 6000 قطعه در هکتار در آب رها کنید. در شرایط ناکافی بودن آب در شالیزار 1000 قطعه ماهی را می توان در آب رها کرد. میگوهای آب شیرین نیز همواره با پرورش توام ماهی و برنج در شالیزار به خوبی رشد می کنند. بچه ماهیان را می توان از مراکز دولتی و خصوصی تامین نمود. ماهیان را می توان زمانی که سطح آب شالی را بالا آورده ایم، در آن رها سازیم. (ماه اردیبهشت)

پروش ماهی در شالیزار یک فعالیت سودآور است. در این سیستم تولیدی به طور همزمان دو نوع محصول شامل برنج و ماهی تولید می شود.

 انتخاب محل

مناطق پست با بارندگی زیاد (بیش از 800 میلی متر) برای پرورش توام ماهی و برنج مناسب است.

 نوع استخر مرکزی

در این طرح شالیزار به داخل یک استخر مرکزی زهکشی می شود.

 نوع خاکریز جانبی

کانالی را در یک انتهای شالیزار با شیب متوسط حفر کنید و یا اینکه دو کانال در دو انتهای مقابل هم از شالیزار حفر کنید. کل منطقه آبی باید در حدود یک سوم منطقه خشکی باشد.

شکل دقیق زمین شالی می تواند برحسب توپوگرافی و ترازهای زمین فرق کند.

مدیریت و تغذیه ماهی

برای رشد بهتر، ماهیان را با سبوس برنج و کنجاله روغن خردل (یک قسمت کنجاله و یک قسمت سبوس برنج) به میزان 3 ـ 2 درصد وزن بدن ماهی تغذیه کنید.

·        غذاها را می توان توسط سینی هایی که از نی ساخته شده در اختیار ماهی ها قرار داد.

·        برای میگوها نیز می توان از گوشت صدف های دو کفه ای استفاده کرد.

·        هر چند گاه یک بار تعدادی ماهی را برای معاینه از لحاظ رشد و سلامتی صید کنید.

·        با کاغذ تورنسل اسیدتیه آب را کنترل کنید. اگر آب اسیدی است به مقدار 100 کیلوگرم در هکتار آهک اضافه کنید. (تنها به ازای استخر ماهی نه سطح شالیزار)

·        وزن ماهی در زمان  رهاسازی 3 ـ 2 گرم است و زمان صید 200 تا 500 گرم می باشد.

گونه های مختلف برنج

در فصل مرطوب واریته های از شالی راکه در آبهای با عمق زیاد رشد می نمایند،‌استفاده کنید. در فصل خشک از واریته های با محصول بالا که در مدت کوتاه رشد می کنند، استفاده کنید.

آماده سازی شالی

·        زمین را پاکسازی کنید.

·        کود گاوی اضافه کنید (4 تا 5 تن در هکتار) در صورت امکان از فاضلاب استفاده کنید.

·        تمام زمین را شخم بزنید.

·        بعد از اولین بارش اردیبهشت ماه تعداد 3 ـ 2 نشا را در زمین جای دهید. بین نشاءها 30 ـ 20 سانتی متر فضا قراردهید و بین هر ردیف نیز 20 سانتی متر فاصله بگذارید.

·        با آب شیرین و یا آب فاضلاب استخرهای متصل بهم یا گودال ماهی را آب گیری کنید.

·        عمق 7 ـ 5 سانتی متر آب در منطقه شالی کاری مناسب است.

توجه: رقم های پرمحصول نباید در فصل بارندگی کشت شود. سطح آبی که برای رقم های پرمحصول نگه داشته می شود، برای پرورش ماهی بسیار پایین است. (5/2 تا3 سانتی متر)

توجه :  برای حمایت و حفاظت از واریته های جدید برنج از تله هایی از نی برای حذف خرچنگ ها استفاده کنید.

·        در زمانی که از تیلر جهت شخم استفاده می کنید علف های هرز را حذف کنید.

·        اگر نیاز است شالیزار را آبیاری کنید.

 برداشت ماهی

در زمان برداشت شالی با آب عمیق، که زمین به تدریج خشک می شود (تیر ـ مرداد) ماهیان به استخرها پناه می برند. برداشت ماهی بلافاصله پس از برداشت شالی انجام می شود. ماهی هایی که به وزن 200 تا 500 گرم رسیده اند باید هر دو هفته یک بار با استفاده از تور صید شوند. در این زمان آب کانال ها و استخرها برای آبیاری کشت دوم به کار می آید. ماهیان باقی مانده را می توان با دست صید کرد.

توجه: یک دیواره خاکی بین استخر و شالی ها ایجاد نمایید که از ورود آفت کش ها به آب استخر جلوگیری کند.

پرورش توام ماهی و گاو

پرورش توام ماهی و گاو کاملا سودمند می باشد. هر چند که فضولات حاصل ازگاو به اندازه فضولات ماکیان غنی نمی باشند، اما دامداران (گاوداران) می توانند برای حفظ یک استخر ماهی از فضولات گاو استفاده کنند.

دو برای یک

یک استخر یک هکتاری به حدود 15 ـ 10 تن مدفوع و ادرار در هر سال برای بارور کردن آن نیاز دارد. استخرهای تازه ساخته شده به کود بیشتری نیاز دارند. به طور کل، کود و دوگاو برای یک استخر یک هکتاری کافی است.

فضولات گاو به عنوان بارور کننده استخر

اگر گاو پرورش می دهید یک سایه بان د رکنار استخر برای آنها بسازید. سایه بان باید دارای یک کف موزاییکی به سمت استخر باشد. با شستشوی فضولات حیوانی، مستقیماً آنها وارد استخر می شوند. مقدار مدفوع و ادرار تولید شده حیوان بستگی به وزن گاو، مقدار غذای مصرف شده و نوع کاری که انجام می دهد دارد. در واقع مدفوع خالص حیوان برای تغذیه ماهی یک غذای فقیر است. اما آنها رشد گیاهان و جانوران میکروسکوپی را تحریک می کنند که آنها خود غذای ماهی هستند.

 مخلوط ادرار و مدفوع

به عنوان یک جایگزین بهتر، مخلوط مدفوع و ادرار را  با آب رقیق کرده و با استفاده از یک سطل آن را به طور یکنواخت به داخل استخر پخش کرده مقدار 80 تا 120 کیلوگرم مدفوع تازه در هکتار استخر در هر روز استفاده کنید.

هشدار

آب استخر باید قهوه ای باشد. اگر رنگ آب ناگهان سبز تیره شد به علت رشد جلبک ها بوده و می بایست از ریختن کود تا ظهور مجدد رنگ قهوه ای خودداری کرد. زمانی که هوا نیز ابری است (3 ـ 2 روز مداوم هوا ابری است) از ریختن کود به آب استخر خودداری نمایید.

امادر طی بارندگی مجبور به توقف کامل ریختن کود به آب نیستند.

 تولید

حدود 2500 تا 3000 کیلوگرم ماهی را می توان در هر سال از یک هکتار استخر تولید کرد. دام ها
تولید کننده شیر و نیروی کار هستند. همچنین می توان به جای گاو از گاومیش استفاده کرد.

پرورش توام اردک و ماهی

ماهی و اردک یک ترکیب بزرگی را به وجود می آورند. فقط لازم است یک پناهگاه در کنار استخر ایجاد نمایید. ماهیان با استفاده از کود اردک ها رشد می کنند. جانوران وگیاهان میکروسکوپی با حضور اردک ها در آب زیاد می شوند. با این کار ماهی، تخم و گوشت اردک با هم بدست می آید. در حالی که از نظر کوددهی و نیز غذاهای مکمل صرفه جویی می شود.

مزایای اردک ها

-         اردک ها علاوه بر تولید تخم و گوشت موجب بالارفتن تولید گوشت ماهی می شوند.

-         اردک ها با آزادسازی مواد مغذی موجب افزایش تولیدات استخر می شوند.

-         برای پرورش اردک نیازی به زمین اضافی نمی باشد.

-         اردک ها 50 تا 75 درصد غذایشان را به صورت علف های آبزی، حشرات و نرمتنان از استخر می گیرند.

-         اردک ها در تمام استخر به طور یکنواخت کود می ریزند و این باعث کاهش نیروی انسانی برای توزیع کود می شود.

 مدیریت استخر

-        اردک ها را برای 8 ـ 6 هفته بر روی استخرها نگهداری کنید.

-        قبل از ذخیره سازی آنها را واکسینه کنید.

-        اردک ها  می توانند بچه ماهیان ریز و کوچک را صید نمایند. لذا می باید از ذخیره سازی ماهیان کوچک تر از 10 سانتی متر جلوگیری شود.

 انتخاب اردک ها

اردک های اصلاح شده با توان تبدیل بالا برای پرورش مناسبند.

 ساخت پناهگاه اردک ها

-        خانه ای (کلبه ای ) در ساحل استخر جهت پناه دهی به اردک ها در شب و زمان تخم گذاری بنا کنید.

-        اردک ها را در طول روز به روی استخرها آزاد کنید. ضرورتی به ایجاد نرده دور استخر نیست.

-        برای هر اردک 3/0 تا 5/0 مترمربع فضا در نظر بگیرید.

 فضولات اردک به عنوان کود

·        فضولات شبانه را از پناهگاه اردک ها جمع آوری کرده و هر صبح در استخرها بریزید.

·        تعداد 200 تا 300 اردک برای کوددهی یک هکتار استخر کافی است.

 غذادهی تکمیلی برای اردک ها

به عنوان غذایی تکمیلی می توان برای هر اردک به مقدار 100 گرم از ضایعات آشپزخانه و شلتوک برنج و خرده برنج استفاده کرد. این غذاها را می توان در پناهگاه اردک قرار داد. از استفاده از غذاهای فاسد خودداری کنید.

 باغبانی بر روی آب بندها

آب بندها سطح بزرگی را در بسیاری از مزارع می پوشانند. علی زغم پتانسیل آن برای تولید، سطح آب بند بسیاری اوقات بی مصرف است. موارد زیر پیشنهادهایی هستند برای استفاده از آب بندها:

درختان میوه:

چاله هایی به قطر 50 سانتی متر و عمق 30 سانتی متر حفر کنید و آنها را با خاک و لاشبرگ پر کنید.
نهال های درختان میوه را که در منطقه مرسوم است بکارید. به طور مرتب آبیاری کنید.

گیاهان خزنده

چاله هایی کوچک حفر کرده (به قطر 25 سانتی متر و عمق 10 تا 15 سانتی متر) و لاشبرگ بیافزایید. بذر گیاهان موردعلاقه را بکارید (2 تا 3 بذر در هر چاله). تکیه گاه یا قیمی از چوب برای گیاهان خزنده بر روی استخرتان بسازید.

 سبزی های برگی

در طول تابستان گیاهان برگی مانند باقلا، اسفناج و غیره را کشت کنید.

 پرورش ماهی با برگ های زاید

از برگ های زاید حاصل از باغبانی برای تغذیه کپور علفخوار استفاده کنید (مباحث مرتبط با این موضوع را ببینید).

 خشک کردن ماهی در مقابل آفتاب

آماده سازی

ماهیان را از نظر جثه به دو دسته ماهیان با جثه کوچک مانند ساردین، کپور و غیره و ماهیان با جثه متوسط و بزرگ مانند شیرماهی، گربه ماهی و.... تقسیم بندی می کنند. روند خشک کردن ماهیان کوچک متفاوت از ماهیان متوسط و بزرگ است. به هر حال تمامی اندازه های ماهیان باید تازه و بدون بو باشند. خشکاندن به روش آفتابی با متوسط 8 الی 10 ساعت آفتاب در روز و دمای حداکثر 38 درجه سانتی گراد، 2 تا 3 روز وقت لازم دارد. ماهی که به طور صحیح خشکانده شده است باید محتوی 12 تا 15 درصد رطوبت باشد.

 ماهیان کوچک

1ـ            برای از بین بردن آلودگی و ماسه آنها را در آب تمیز بشویید.

2ـ            برای خروج آب اضافی از بدن، 30 دقیقه صبر کنید.

3ـ            ماهیان شسته شده را روی سفره ای از چوب یا پلاستیک پخش کنید و سپس آنها را برای خشک کردن از طناب آویزان کنید.

4ـ            اجازه دهید ماهی ها در آفتاب خشک شوند.

5ـ            هر از چند گاه ماهیان را برگردانید تا دو روی ماهیان آفتاب بخورد.

6ـ            ماهیان خشک شده را در داخل کیسه های پلاستیکی سفید قرار دهید.

7ـ            کیسه ها رادر مخازن چوبی یا پلاستیکی قرار دهید.

8ـ            ماهی ها خشک شده و بسته بندی شده را در محلی خشک و خنک نگهدارید.

با روش صحیح ماهی را می توان با زحمت کم و هزینه پایین خشک کرد. ماهی خشک معمولاً دارای قیمت خوب در بازر است.

 ماهیان متوسط و بزرگ

1ـ      سرماهی را قطع کنید.

2ـ      شکم را بشکافید و روده را خالی کنید.

3ـ      ماهیان را در آب شسته و خون زدایی کنید.

4ـ      مخلوطی از نمک طعام با استفاده از یک سوم نمک دانه ریز و دو سوم نمک دانه درشت تهیه کنید.

5ـ      ماهیان را نمک اندود کنید یک قسمت نمک به چهار قسمت ماهی (4:1) برای ماهیان بزرگ و یک قسمت نمک به هشت قسمت ماهی (8:1) برای ماهیان متوسط.

6ـ      ماهیان را برای جذب نمک برای مدت 20 ساعت رها کنید.

7ـ      ماهیان را در میان صفحات چوبی یا بتونی قرار دهید و به منظور سنگین شدن با سنگ روی صفحات را بپوشانید.

8ـ      بعد از یک روز ماهیان را بردارید.

9ـ      ماهیان نمک اندود را در محلول 5/3 درصد آب نمک بشویید.

10ـ   ماهیان را در زیرآفتاب بهواسطه گستردن آنها روی سفره هایی خشک کنید.

11ـ   ماهیان خشک شده را در کیسه های پلاستیکی سفید بسته بندی کرده و در جای خشک و خنک نگهدارید.

معاونت ترویج وزارت کشاورزی- ترجمه مهندس نعمت الهی                                      

محمد 1384