یافته های نو درمورد گیاهپزشکی چغندر قند
|
عنوان یافته تحقیقاتی : تهیه منابع مقاومت به بولتینگ در رگه های منوژرم چغندرقند مقدمه : در ایران اصلاح و تولید بذر منوژرم و تک جوانه چغندرقند از سال 1336 شروع شده است. شادروان مهندس قره باغی در سال 1335 در مسافرت به آمریکا مقداری از بذر منوژرم ژنتیکی که توسط آقای ساویتسکی تهیه شده بود به ایران آورد و این بذر مبنای بررسی های تهیه و اصلاح بذر منوژرم در کشور می باشد. با وجود دو کارخانه قند در استان خوزستان و وجود امکان کشت مکانیزه در حوزه عمل کارخانه های قند اهواز و دزفول مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند اصلاح ارقام منوژرم مقاوم به بولت (ساقه روی) را در برنامه تحقیقات به نژادی خود قرار داد. با ارزیابی رگه های منوژرم تولیدی در منطقه صفی آباد و دست یابی به رگه های مقاوم به ساقه روی نسبت به انجام مقایسه عملکرد آنها اقدام شده است. شرح یافته و توصیه های کاربردی : از رگه های منوژرم تولید شده در ستاد مؤسسه هر سال براساس نتایج بدست آمده از ارزیابی رگه ها به منظور تعیین مقاومت به بولت(ساقه روی) و پس از ازدیاد آنها در کرج در شرایط کاملاً ایزوله در قطعات مجزا شده توسط اسکرینهای پارچه ای جهت انجام آزمایشات مقاسه محصولی به مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد ارسال گردیده است از نتایج حاصله از آزمایشات معلوم گردیده است که : رگه های منوژرم دیپلوئید 72-21591 ، 67-16581 ، 67-16583 ، 72-21587 ، 72-21588 و 72-21589 با عملکردهای بالا و عیارقند خوب و نیز مقاومت به بولت (ساقه روی) می باشند. اهمیت اقتصادی افته : هرسال بذور منوژرم مورد نیاز کارخانه قند دزفول از خارج از کشور تهیه می شود که مستلزم پرداخت هزینه های ارزی گزافی می باشد. با اصلاح این رگه ها و قرار گرفتن در برنامه های به نژادی علاوه به اینکه از خروج ارز جلوگیری به عمل می آید ارقامی تهیه خواهد شدکه با شرایط محیطی منطقه کاملاً سازگار بوده و محصولی با کمیت و کیفیت مطلوب تولید خواهند کرد.
جدول عملکرد ریشه و عیارقند در رگه های مقاوم به بولت
عنوان یافته تحقیقاتی : منابع مقاومت به بیماری لکه گرد برگ Cercospora beticola مقدمه : بیماری لکه گرد برگ چغندرقند که عامل آن Sacc. Cercospora beticola می باشد یکی از بیماریهای مهم برگ چغندرقند و یکی از بیماریهای خسارت زا در کشورهای تولیدکننده چغندرقند به خصوص کشورهایی که شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب دارند می باشد. این بیماری در استانهای خوزستان (دزفول) اردبیل (مغان) فارس (داراب) و آذربایجان غربی(خوی) شیوع دارد و در شرایط مناطق فوق سبب آلودگی مزارع و خسارت می گردد. آلودگی چغندرقند به این بیماری سبب افزایش مواد ازته در ریشه می گردد و مانع از استخراج قند از چغندرقند گشته و در استحصال شکر در کارخانه های قند مشکلاتی را فراهم می آورد. گزارش گردیده است که این بیماری می تواند تا 50% محصول شکر را کاهش دهد. به علت وجود نژادهای فیزیولوژیک قارچ در مناطق مختلف، کولتیوارهایی که در یک منطقه خاص برای مقاومت به عامل بیماری لکه گرد برگ اصلاح می گردند ممکن است در منطقه دیگر مقاومت لازم را نداشته باشند. به همین لحاظ پیدا کردن منبع مقاومت در مناطق مختلف از بین ژرم پلاسمهای چغندر اهمیت ویژه ای دارد. با ارزیابی ژرم پلاسمهای چغندر منابع تحمل به این بیماری شناسایی شده است که برنامه ای ادامه دار خواهد بود. بررسیهای اصلاحی در منابع یافت شده در دست بررسی است.
برگ چغندر قند آلوده به بیماری سرکوسپورا
شرح یافته و توصیه های کاربردی : در ارزیابی های انجام شده منبع مقاومت در 4 دیپلوئید گرده افشان باز مشخص شده است که نسبت به تعیین خاصیت اوتایپی (o-type) آنها اقدام شده است که در برنامه های اصلاح رقم قرار خواهند گرفت رقم تتراپلوئید کهریز نیز دارای مقاومت بوده که در آزمایشات مقایسه محصولی شرکت داده شده و پتانسیل تولید 23/69 تن در هکتار عملکرد ریشه و 60./12 درصد عیارقند در شرایط آلودگی به بیماری می باشد. اهمیت اقتصادی یافته : با استفاده از این منابع در اصلاح ارقام و جایگزینی آنها با ارقام حساس در مناطق آلوده علاوه بر کاهش هزینه سمپاشی به منظور کنترل بیماری و حفظ محیط زیست ، تولید محصول در شرایط مناطق آلوده افزایش می یابد.
عنوان یافته تحقیقاتی : اصلاح و تهیه ارقام مقاوم به کرلی تاپ مقدمه : بیماری ویروسی کرلی تاپ (curlytop) یکی از بیماریهای مهم چغندرقند می باشد گرچه تاکنون از استانهای فارس – مرکزی – خراسان – کرمان – اصفهان و خوزستان گزارش گردیده است ولی شدت بیماری در استانهای فارس – کرمان و اصفهان بیشتر از سایر استانها بوده و هرساله به تولید چغندرقند خسارت وارد می آورد. بیماری علاوه بر بدشکلی در اندامهای هوایی بوته ها – دوایر متحدالمرکز قهوه ای رنگی در مقطع ریشه های آلوده بوجود می آورد و سبب کاهش وزن تا حدود 40% محصول می شود. مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند در راستای تامین کلیه بذور چغندرقند مورد نیاز کارخانه های قند کشور و به علت اهمیت بیماری فوق تولید رقم تجارتی H5505 را با والدهای مقاوم از شرکت واندرهاو هلند از سال 1350 شروع نمود. با توجه به ایجاد لاینهای مختلف چغندرقند با خصوصیات ژنتیکی مختلف، مؤسسه ارزیابی لاینها را جهت تعیین منابع مقاومت در برنامه های اصلاحی قرار داد که با انجام ارزیابیها از سال 1360 موفق گردید چهار لاین متحمل و مقاوم را پیدا نماید.
بوته آلوده به بیماری ویروسی کرلی تاپ شرح یافته و توصیه های کاربردی : با شناسایی لاینهای متحمل و مقاوم و تائید مقاومت لاین 16402 با آزمایشات گلخانه ای نسبت به انجام عملیات اصلاحی اقدام گردیده است. در آزمایشات مقایسه محصولی در منطقه فسا که از آلوده ترین مناطق کشور به این بیماری می باشد معلوم گردید که این لاین با آلودگی 7% و با شدت آلودگی کمتر از 1 در مقیاس 0 تا 9 (صفر به منزله بوته سالم و 9 بوته شدیداً آلوده) پتانسیل تولید 113 تن عملکرد ریشه در هکتار با عیار 19 درصد دارد. تهیه هیبرید دیپلوئید و تریپلوئید آن در دست تولید می باشد و به زودی رقم مقاوم به کرلی تاپ با والدهای ایرانی معرفی خواهد شد. اهمیت اقتصادی یافته : با توجه به اینکه این بیماری می تواند خسارت هنگفتی به محصول چغندرقند وارد نماید جایگزینی این رقم با ارقام حساس در مناطق آلوده باعث تولید بیشتر با کیفیت برتر خواهد شد. عنوان یافته تحقیقاتی : جمع آوری – احیا و ارزیابی منابع ژنتیکی گونه های جنس Beta مقدمه : منابع ژنتیکی هر کشور از بزرگترین ثروت های ملی آن کشور محسوب می گردد و می توان گفت که بیشترین وحساسترین نقش را در زندگی نسل حاضر و آینده ایفا می کنند. کشور ما با داشتن تنوع آب و هوایی و موقعیت خاص جغرافیایی یکی از غنی ترین مناطق جهان از نظر تنوع ژنتیکی و پوشش گیاهی محسوب می گردد. براساس نقشه پراکندگی جهانی جنس Beta در بخش Beta گونه های زراعی در تمامی سطح کشور و گونه های بخش corollinea در استانهای شمال غربی کشور وجود دارد. در حال حاضر هیچگونه شکی وجود ندارد که کشاورزی مدرن و پیشرفته بر محور تحقیقات استوار است. تحقیقات مربوط به اصلاح نباتات هسته مرکزی تحقیقات کشاورزی را تشکیل میدهد. جمع آوری، حفظ و نگهداری ژرم پلاسمهای بومی و وحشی و ارزیابی خصوصیات ژنتیکی آنها و یافتن حتی یک ژن مفید قابل انتقال از ژنوتیپی به ژنوتیپ دیگر امکان ایجاد تحول عظیمی را در کمیت و کیفیت آن محصول در سطوح مختلف محلی، ملی و حتی بین المللی را می تواند سبب گردد.
تنوع ژنتیکی در چغندرهای بومی ایران
شرح یافته و توصیه های کاربردی : گونه های بومی و زراعی چغندر از استانهای مختلف جمع آوری گردیده است و مورد ارزیابی قرار گرفته است جدول زیر تعداد نمونه های جمع آوری شده را نشان میدهد.
تعداد نمونه های جمع آوری شده گونه های جنس Beta
بررسی خصوصیات ژنتیکی B. lomatogona انجام یافته و در این راستا معلوم شده است که این گونه به خشکی مقاوم بوده و نسبت به زنگ چغندرقند حساس می باشد. بررسی خصوصیات ژنتیکی گونه B. vulgaris sp maritima تحت بررسی است و مشخص شده است که گیاهی یکساله است و نسبت به سرکوسپورا متحمل و نسبت به سفیدک سطحی حساس می باشد. بررسی خصوصیات ژنتیکی گونه B. vulgaris sub. sp vulgaris ادامه دارد و در ارزیابی های انجام شده خصوصیات مرفولوژیکی و تکنولوژیکی آنها معلوم گردیده است شکل زیر وضعیت تنوع ژنتیکی را در یک نمونه مورد بررسی نشان میدهد. اهمیت اقتصادی : منابع ژنتیکی به عنوان منابع تجدید شدند که در معرض انهدام قرار دارند می توانند به عنوان ثروت پایان ناپذیر از آنها استفاده نموده. در بهره گیری از این منابع می توان به ژنهای مقاوم به آفات و امراض اشاره نمود که می توانند تحولی در اصلاح ارقام مقاوم چغندرقند در سطوح ملی و بین المللی بوجود آروند.
عنوان یافته تحقیقاتی : تهیه رگه های تتراپلوئید مقدمه : بهره گیری از افزایش سطح پلوئیدی در بعضی از گیاهان از جمله چغندرقند صفت مهمی برای اصلاح ارقام می باشد. در چغندرقند اکثر ارقام تجارتی تریپلوئید هستند که حاصل تلاقی بین میل استریل دیپلوئید و تتراپلوئید گرده افشان می باشد. تهیه رگه های تتراپلوئید در ایران از سال 1344 و به همت شادروان دکتر نیک نژاد آغاز شد و اولین قدمها در جهت تولید ارقام تتراپلوئید با استفاده از کلشی سین برداشته شد. با توجه به نیاز مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند به رگه های تتراپلوئید آزمایشگاه سیتولوژی در سال 1349 احداث گردید و تهیه ارقام تتراپلوئید بطور مستمر شروع شد و هر ساله 5 رقم دیپلوئید با خصوصیات برتر به نژادی انتخاب و با استفاده از محلول کلشی سین نسبت به تهیه رگه های تتراپلوئید اقدام شده است.
یک سلول تتراپلوئید چغندرقند با 36 کروموزوم شرح یافته و توصیه های کاربردی : با کشف برتری هیبریدهای تریپلوئید بر پایه میل استریل سیتوپلاسمی و نیاز به تولید ارقام تریپلوئید خالص و آنیزوپلوئید (مخلوطی از دیپلوئید – تریپلوئید و تتراپلوئید) در سطح تجارتی، ضرورت داشت که از رگه های تتراپلوئید در سطح وسیع استفاده گردد. به همین منظور هر ساله 5 رگه دیپلوئید با خصوصیات برتر به نژادی با محلول کلشی سین تیمار گشته و پس از کنترل کروموزومی و انتخاب تک بوته های تتراپلوئید در 5 سال متوالی رگه های تتراپلوئید حاصل می شود که به عنوان والد پدری (گرده افشان) در تهیه ارقام تریپلوئید از آنها استفاده می شود. تا کنون 120 رگه تتراپلوئید خالص تهیه گردیده است که در برنامه های به نژادی از آنها استفاده می شود که می توان به استفاده از تتراپلوئیدهای تولید شده در ارقام تجارتی IC3,IC2,IC1 اشاره نمود. اهمیت اقتصادی یافته : با استفاده از رگه های تتراپلوئید نسبت به تهیه ارقام تریپلوئید خالص IC3,IC2,IC1 اقدام شده است که اکنون نزدیک به 50% سطح کشت چغندرقند کشور را پوشش میدهد. اهمیت این ارقام به حدی بود که در جشنواه خوارزمی برنده جایزه اول جشنواره گردید.
عنوان یافته تحقیقاتی : منابع مقاومت به بیماری ریزومانیا مقدمه : بیماری ویروسی ریزومانیا که عامل آن ویروس زرد نکروتیک رگبرگ (BNYVV) می باشد در سالهای اخیر از مزارع چغندرقند اکثر مناطق چغندرکاری گزارش گردیده است. با انجام آزمون الیزا در ستاد مؤسسه از نمونه های ارسالی از مناطق مختلف وجود این بیماری به اثبات رسیده است. این بیماری باعث خسارت شدید به کمیت و کیفیت محصول می گردد و در حالت شدید باعث نابودی مزرعه چغندرقند می شود. نظر به اینکه تنها راه مبارزه با این بیماری استفاده از ارقام مقاوم می باشد لذا مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند در جهت تهیه ارقام مقاوم اقدام نموده است. ارزیابی ژرم پلاسمهای چغندرقند در مرکز تحقیقات فارس انجام گردید و خوشبختانه منابع مقاومت در بین ژرم پلاسمهای مولتی ژرم و منوژرم مورد بررسی قرار گرفته شناسایی شد.
مزرعه آزمایشی ارزیابی ژرم پلاسم برای مقاومت به ریزومانیا
شرح یافته و توصیه های کاربردی : از انجام ارزیابی 128 لاین چغندرقند در مزرعه آلوده ایستگاه تحقیقاتی زرقان در مرکز تحقیقات کشاورزی فارس و انجام آزمون الیزا در مقاطع مختلف رشدی لاینها در بخش گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز و ستاد مؤسسه در کرج معلوم گردید که منبع مقاومت در 3 لاین مولتی ژرم و 4 لاین منوژرم وجود دارد که بررسیها برای تهیه رقم مقاوم در دست بررسی قرار دارند جدول زیر وضعیت محصولی و غلظت ویروس را در لاینهای انتخابی نشان میدهد. اهمیت اقتصادی یافته : در حال حاضر ارقام مقاوم به بیماری ریزومانیا از خارج از کشور تامین می گردد که مستلزم پرداخت ارز برای ورود آنها می باشد. با استفاده از این منابع پرارزش در اصلاح ارقام از خروج ارز برای خرید بذر جلوگیری به عمل آمده و ارقام سازگار با شرایط آب و هوایی مناطق چغندرکاری در کشور تولید خواهد شد.
جدول مقایسه عملکرد و OD در لاینهای منوژرم و مولتی ژرم مقاوم به ریزومانیا |
منبع:sbsi.ir
