گیاه کرچک عضوی از خانواده فرفیون-الیاف ساقه کتان:

گیاه کرچک عضوی از خانواده فرفیون-الیاف ساقه کتان:

گیاه کرچک عضوی از خانواده فرفیون، گیاه زبر و یک ساله است که در نواحی معتدل افراشته می‏شود. دانه کرچک حاوی روغن سبک بی رنگ یا روغن سبز رنگ است. مصارف عمده کرچک عبارتند از: بعضی از انواع گیاه کرچک تزئینی هستند، ولی بیشتر آنها برای تولید دانه گیاه کرچک که از آن روغن کرچک استخراج می‏شود کشت داده می‏شود. روغن کرچک یک مسهل قوی است ولی استفاده عمده آن به عنوان یک ماده خام صنعتی است. روغن کرچکی که آب آن گرفته شده باشد، به عنوان یک ماده خشک کننده سریع رنگها و جلا دهنده در تولید روغن‏های روان کننده مقاوم در برابر درجه حرارت زیاد، پلاستیک‏ها، مایعات لزج، قارچ کشها، محصولات لاستیکی، صابونها و مواد نرم کننده پلاستیکها استفاده می‏شود. تفاله کرچک یک نوع پودر محسوب می‏شود و اگر سمیت آن گرفته شود به عنوان یک غذای حیوانی مورد استفاده قرار می‏گیرد. دانه‏های حاوی یک پروتئین سمی به نام رایسین است. علائم مسمومیت با آن: تهوع، اسهال، دل پیچه زیاد. خواص سمی آن با حرارت زایل می‏شود. دانه‏های کرچک حاوی چندین عامل آلرژی زا بوده که قادرند تب یونجه شدید، آسم و کهیر در اشخاص حساس شده ایجاد کنند. موقعی که روغن کرچک استخراج می‏شود رایسین و آلرژی زاهای موجود در دانه‏ها در تفاله یا گوشت میوه باقی می‏مانند به طوری که روغن تجاری مخاطره‏آمیز نیست.

الیاف ساقه کتان مورد استفاده برای بافت پارچه و حوله کتان و طناب‏ها، تورها و نخ بندهای‏کتانی هستند، این الیاف سبک، محکم و خیلی جاذب آب است و استقامت آن در موقع خیس بودن افزایش پیدا می‏کند. در مراحل استخراج کتان از روش‏های مختلف رطوبت دهی، خیساندن و از انواع ماشین‏های مکانیکی استفاده می‏شود که مخاطراتی را در پی خواهند داشت از جمله اینکه، غلتک‏های خرد کننده و ماشین‏های رشته کننده می‏توانند باعث نقص عضو شدید شوند. حفاظ گذاری مناسب این وسایل شدیدا توصیه می‏شود. کارگران نباید کراوات بزنند یا لباسهای گشاد بپوشند و موهای بلند هم باید زیر کلاه روند. مهمترین بیماری مطرح تنفسی است که ناشی از استنشاق گرد و غبار آن است. مهار گرد و غبار در تمام مراحل صنعت کتان دارای اهمیت بسیاری می‏باشد و در حالیکه برخی از موازین اقتصادی و اجرای آنها در کارخانه‏ها امکان‏پذیر است. در محل هایی که صنعت هنوز یک صنعت دستی یا خانگی است، مهار گرد و غبار بسیار دشوارتر است. بیشترین میزان گرد و غبار در ماشین‏های رشته کننده و موتورهای شانه کش تولید می‏شود.

 در مایعات دوره‏ای باید توجه خاص به ریه افراد شود. همچنین سر و صدا از مهمترین آلاینده‏های کارخانه کتان است که باید بسیار مورد توجه قرار گیرد.