رویان

بزرگترین مجله کشاورزی اینترنتی

رویان

بزرگترین مجله کشاورزی اینترنتی

اثر حاصلخیزی خاک در کشت زعفران و چگونگی حاصلخیزی3

برقراری توازن تغذیهای: باروری و حاصلخیزی یک خاک علاوه بر وابسته بودن به مقدار عناصر غذایی به توازن و تعادل آنها نیز شدیداً وابسته است. به طوریکه در حالت عدم توازن و تعادل تغذیهای، مصرف کودها نه تنها موثر واقع نمیشود، حتی در بعضی مواقع در جهت عکس عمل کرده و کشاورزان را متحمل ضررهای اقتصادی فراوانی میکنند. مثلاً در سطح ثابت K،افزایش کود ازتی نه تنها افزایش عملکردی را به دنبال نداشته بلکه در بعضی مواقع منجر به کاهش آن نیز شده است، لذا اهمیت توازن تغذیهای در بعضی موارد و در مورد بعضی عناصر بیش از خود آنهاست بطوریکه متخصصین تغذیه اغلب برای آگاهی از وضعیت تغذیهای گیاهان نسبتهای بین عناصر را به غلظت واحد آنها ترجیح میدهند، اما از طرفی هم ایجاد توازن تغذیهای و مصرف متعادل کودهای شیمیایی کاری بسیار دشوار و وقتگیر است و نیازمند صدها آزمایش کودی در مناطق مختلف میباشد که غالباً هم به خاطر شرایط پیچیده خاک، نیاز و قدرت متفاوت گیاهان، رفتارهای متفاوت عناصر در خاک، عوامل متغیر محیطی و شرایط مدیریتی مزرعه نتایج مطلوبی نمیدهند. بنابراین استفاده از کودهای دامی که اکثریت عناصر مورد نیاز گیاهان را تقریباً به نسبتی که آنها جذب میکنند دارا هستند دامنه موفقیت را افزایش میدهند. چرا که در یک تن کود دامی خوب 4 کیلوگرم N- 3 کیلوگرم P_{2O5- 3/5}_{کیلوگرم}_{K2O- 4}_{کیلوگرم}_{Cao- 2}_{کیلوگرم}_{MgO – 5/0}_{کیلوگرم گوگرد و به مقداری کمتر ریزمغذیها وجوددارد و خاک را در درازمدت در جهت تعادل پیش خواهد برد. بنابراین با افزودن}₃₀_{تن کود دامی مرغوب به یک هکتار خاک زراعی حدود}₁₂₀_{کیلوگرم ازت،}₉₀_{کیلوگرم فسفر،}₁₆₀_{کیلوگرم پتاسیم و … به خاک افزوده میشود که تقریباً با نیاز گیاهان مطابقت دارند و البته بسته به نوع خاک و گیاه بایستی کاستیها را توسط کودهای شیمیایی جبران نمود.}

_{اثر مواد آلی بر خواص بیولوژیکی خاک:}_{خاک یک محیط زنده است که بسته به نوع آن در هر سانتیمتر مکعب آن میلیونها موجود زنده از جمله قارچها، باکتریها و … زندگی میکنند و مهمترین نقش را در تخریب و تحول مواد آلی در خاک بر عهده دارند و به مراحل هوموسی و معدنی شدن مواد آلی سرعت میبخشند.}

_{با مطالعه بیولوژی ارگانیسمهای خاک میتوان دریافت که با افزایش مواد آلی خاک، محیط جهت رشد آنها مساعدتر شده و بر جمعیت آنها افزوده میشود، طوری که هر چه مواد آلی خاک ( تا حدی( افزایش یابد ارگانdسمهاd آن زیاد شده و خاک شکل زندهتری به خود میگیرد و هر چه خاک زندهتر باشد به دلایل زیر حاصلخیزتر خواهد بود:}

_×_{تولید هوموس ( هوموس به خاطر خواص کلوئیدی یکی از ارکان حاصلخیزی خاک است)}

_×_{معدنی شدن وگردش سریع عناصر غذایی،}

_×_{افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاهان به خصوص در مورد فسفر،}

_×_{افزایش تثبیت ازت}_{)باکتریهای آزاد-ریزوبیومها و … ) و}

_{اکسیداسیون گوگرد و تبدیل آن به شکل قابل جذب (SO}^{2-4) که این مسئله در خاکهای آهکی کشور ما اهمیت قابل ملاحظهای دارد، چون که در این نوع خاکها به علت بالا بودن pH تیوباسیلوسها جمعیت کمی داشته و افزایش عنصری به خاکها اغلب بی ثمر بوده و به شکل قابل جذب آن تبدیل نمیشود، لذا با وجود ماده آلی میکروارگانیسمهای دیگر وارد عمل شده و در نتیجه گوگرد را به سولفات که قابل استفاده برای گیاهان است تبدیل مینمایند (Moody، 1994). در سطور گذشته راجع به اثرات مواد آلی به خواص سه گانه خاک بحث شد. حال این سئوال مطرح است که چه عواملی میزان مواد آلی خاک را کنترل میکنند؟}

^{عوامل کنترل کننده ماده آلی در خاک :}^{مقدار ماده آلی خاک به وسیله تعادل بین اضافه شدن مواد آلی گیاهی و جانوری و مقدار هدررفت و تجزیه آن کنترل میشود. مکانیسمهای اضافه شدن و کاهش یافتن ماده آلی به وسیله عوامل و فعالیتهای مدیریتی به شدت تحت کنترل قرار میگیرند. مقدار آب قابل دسترسی برأی رشد گیاه اولین فاکتور کنترل کننده در تولید مواد گیاهی است. حاصلخیزی خاک و میزان دمای هوا دو عامل عمده دیگر به شمار میآیند. سرعت تجزیه ماده آلی در دمای نزدیک به صفر درجه خیلی پائین است اما با افزایش دما سرعت تجزیه ماده آلی به شدت افزایش می یابد. استرس و تنشهای اعمال شده و وجود مواد شیمیایی سمی در خاک میتوانند از عوامل محدودکننده تولید بیوماس گیاهی باشند. میزان شدت تابش نور خورشید، محتوی دی اکسید کربن در اتمسفر و رطوبت نسبی از عوامل کنترلی دیگر میباشند. مقدار ماده آلی که در خاک باقی میماند به جمعیت مصرفکننده هتروتروف وابسته است. مجموعه عملیات مدیریتی که موجب افزایش مقدار مواد آلی میشود شامل اقداماتی برای افزایش تولیدات گیاهی، جلوگیری از هدررفت و اقداماتی برای جلوگیری از تجزیه و تخریب سریع مواد آلی میشود که شامل موارد زیر میباشد:}

^{1ـ افزایش عملکرد و تولیدات گیاه با اعمال:}

^{آبیاری،}

^{کوددهی مناسب و افزایش تولید بیوماس گیاهی،}

^{استفاده از گیاهان پوشاننده}^{(Cover crop}^)،

^{بهبود و اصلاح زیستی گیاهان ایستا،}

^{احیاء جنگلداری و}

^{احیاء چمنزارها و مراتع.}

^{2ـ افزایش فراهمی مواد آلی:}

^{حفاظت از آتش سوزی و عدم آتش زدن مزارع بعد از درو،}

^{کنترل آفات، حشرات، جوندگان،}

^{استفاده از کود دامی و فاضلاب غنی از کربن،}

^{کنترل شخم،}

^{استفاده کنترل شده گیاهان به منظور چرا در موقع مقتضی و}

^{ممانعت از چرای بیرویه.}

^{3ـ کاهش تجزیه یا تخریب ماده آلی:}

^{کاهش یا حذف شخم غیر ضروری،}

^{استفاده از گیاهان پوشاننده (Cover crop) و}

^{نگهداری حالت اشباع خاک در برخی موارد خاص، هر چند ممکن است باعث برخی مشکلات دیگر شود (White، 1997).}

^{مروری بر کودهای آلی:}^{تاکنون در مورد اهمیت ماده آلی در خاکها بحث و گفتگو شد، در ایجاد مروری بر منابع کودهای آلی و انواع آن ضروری به نظر میرسد. کودهای آلی شامل کودهای حیوانی، سبز، ضایعات کشاورزی و زباله شهری (کمپوست( میشوند.( از این کود ها برأی حاصلخیزی خاک استفاده می کنند . )}

^{1ـ کودهای دامی:}^{کودهای دامی یا حیوانی را سرگین و گمیز دامها و کاه و کلشی که برای تهیه بستر آنها به کار میرود، تشکیل میدهند، این کود شامل دو بخش مایع و جامد میباشد که از لحاظ وزنی، تولید کود اصطبلی جامد سه برابر مقدار مایع آن است. حدود نیمی از ازت و پتاسیم و تمام فسفر کود اصطبلی در قسمت جامد آن متمرکز شده است، ولی از آنجا که فضولات دامی دارای مقدار زیادی ازت قابل جذب است، این مواد دارای جنبه اقتصادی با ارزش میباشند و به همین دلیل کودهای حیوانی باید پیش از خشکیدن در کشتزار پخش و در خاک دفن شوند تا ازت آنها به صورت آمونیاک به هدر نرود.}

^{جدول 3- ترکیب متوسط کودهای مختلف دامی (Antoun، 1982)}

		_{کودگاوی}
		_شیری	_{گوسفندی}
^{ازت (N)}	درصد	_26/2	_23/2	_09/3	_62/3	_61/3
^{فسفر (P)}	_درصد	_64/0	_54/0	_54/0	_68/0	_99/1
^{پتاسیم (K)}	_درصد	_04/2	_37/1	_37/1	_97/2	_66/1
^{کلسیم (Ca)}	_درصد	_42/1	_32/0	_32/0	_81/1	_09/7
^{منیزیم(Mg)}	_درصد	_44/0	_30/2	_30/2	_47/0	_89/0
^{سدیم (Na)}	_درصد	_15/0	_11/0	_11/0	_21/0	_31/0
^{گوگرد (S)}	_درصد	_40/0	_33/0	_33/0	_49/0	_61/0
^{روی (Zn)}	میلیگرم درکیلوگرم	_85/209	_91/154	_91/154	_00/148	_31/468
^{مس (Cu)}	میلیگرم درکیلوگرم	_78/54	_67/61	_67/61	_03/27	_92/124
^{منگنز(Mn)}	_{میلی گرم درکیلوگرم}	_18/238	_94/402	_94/402	_78/352	_39/528
^{آهن (Fe)}	_{میلی گرم درکیلوگرم}	_13/1856	_10/6193	_10/6193	_51/4368	_22/1681
_{ماده آلی}	_درصد	_19/85	_85/79	_85/79	_30/77	_63/73
_{ماده خشک}	_درصد	_09/20	_26/34	_26/34	_32/30	_41/48
_EC	_{دسیزیمنسبرمتر}	_74/19	_80/15	_80/15	_33/25	_00/46
_PH	^-	_5/7	_30/7	_30/7	_0/8	_5/7

^{با ملاحظه جدول 3 و ارزیابیهای مشابه میتوان گفت که کود مرغی از نظر عناصر}^{N، P، Ca، Mg، Na و S}^{از قویترین کودهاست. کود گوسفندی هم از نظر}^N^{مشابه کود مرغی ولی از نظر}^K^{غنیتر از آن میباشد در مجموع میتوان در میان کودهای دامی متداول ترتیب: کود مرغی}^<^{کود گوسفندی}^<^{کود گاوی را از نظر غنای عناصر مورد نیاز گیاهان قائل شد. طوری که از نظر ریزمغذیها هم عناصر}^{Zn، Cu و Mn}^{کود مرغی غنی بوده و عنصر آهن هم در کود اسبی بالاترین مقدار را دارد و در این میان کود گاوی حالت بینابین را داراست. بیشتر محققان این اختلافات را به نوع تغذیه حیوانات ربط میدهند و بر این باورند که علف خشک، سیلو، علف تازه و غدهها غنی از پتاسیم هستند و تغذیه با آنها موجب زیاد شدن}^K^{در کود دامی میشود، دانهها و بذرها هم محتوی ازت و فسفر زیادند، به همین دلیل هم کودهای مرغی (به علت تغذیه طیور از دانه ) محتوی ازت و فسفر بالایی هستند. البته قابلیت جذب هر یک از عناصر غذایی در کودهای دامی را نباید از نظر دور داشت و علاوه بر مقدار مطلق آنها باید این عامل را نیز در بیلان غذایی دخیل دانست. بطوریکه مقدار}^{P و K}^{را تقریباً میتوان صددرصد در بیلان قرار داد. در صورتی که این مطلب برای ازت صادق نیست. در کودهای دامی سه فراکسیون مختلف ازت تمیز داده میشود:}

^ـ^{ازتی که مستقیماً قابل جذب است مانند ازت معدنی و اوره.}

^{ـ ازتی که به آهستگی قابل جذب میشود مانند پروتئینها و اسیدهای آمینه و}

^ـ^{ازتی که عملاً غیر قابل جذب است مانند ازتی که در ساختمان مواد آلی سخت تجزیه شونده وارد شده اند.}

^{فراکسیون ازتی که به آسانی قابل جذب است در کود دامی برابر 10 درصد و در کود دامی مایع تقریباً برابر 50 درصد است و تاثیر آن تقریباً سریع و مشابه کودهای ازتی معدنی میباشد. اما ازت آلی کودهای دامی به سختی قابل جذب گیاه هستند و بیشتر در ساختمان اسیدهای فولویک، هومیک و هومینها یافت میشوند. در حالت کلی فقط 50 درصد ازت موجود در کود دامی را میتوان در بیلان کودی منظور کرد. در این رابطه باید زمان مصرف کود و سرعت به زیر خاک بردن آن نیز مورد توجه قرار گیرد. به طوریکه افت ازت در صورت به زیر خاک بردن کود دامی برابر 10 درصد و در صورتd که به زیر خاک برده نشوند برابر 90-40 درصد آمونیاک موجود است که این عمل از طریق متصاعد شدن آمونیاک حاصل میشود. بنابراین در یک مدیریت کودی صحیح باید تمام عوامل ذکر شده بالا را در نظر داشت و با توجه به نوع گیاه- تجزیه خاک و نوع کود دامی کم و کاستیهای کود دامی را از کودهای شیمیایی جبران کرد طوری که امروزه برای رسیدن به عملکردهای بالا مخصوصاً در واریتههای پر محصول چارهای جز مصرف تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی نیست چرا که کودهای آلی با توجه به سرعت کم معدنی شدن نمیتوانند تمام نیاز غذایی گیاهان پرمحصول را تامین نمایند و استفاده مطلق هم از کودهای شیمیایی، خاک را در جهت تخریب و پس رفت حاصلخیزی سوق خواهد داد. بهتر است در مزارع از کودهای دامی پوسیده استفاده کرد چرا که استفاده از کودهای دامی تازه علاوه بر افزایش علفهای هرز و بیماریها، گیاهان را در اوایل رشد با کمبود ازت ( زردی عمومی مزرعه ) مواجه میسازند. لذا توصیه میشود حتیالامکان در این حالت همراه ماده آلی از کودهای ازتی استفاده نمایند و برای رهایی از خطر بیماریها و علفهای هرز بهتر است کودهای دامی را به مدت 3ـ6 ماه در شرایط مناسب نگه داشت تا در اثر تولید حرارت اکثریت این عوامل از بین بروند.}

^{2ـ کود سبز :}^{کشاورزان سالیان مدیدی است که با چگونگی تهیه کودهای سبز آشنای دارند و معمولاً در سالهای گذشته که کشاورزی به این حد متمرکز نبود و بشر اینقدر خاک را تحت فشار قرار نداده بود با این مسئله و رعایت آیش، انس بیشتری داشت. در هر حال کود سبز از کشت گیاهان علوفهای با رشد سریع به ویژه از خانواده بقولات و زیر خاک کردن محصول سبز به دست میآید. به علت قابلیت زیاد تجزیه و تخریب این مواد، مقدار هوموس حاصله از کود سبز تا حدودی تحتالشعاع سایر محاسن قرار میگیرد. فواید بسیاری برای دادن کودهای سبز به خاک قایل شدهاند که مهمترین آنها افزایش مواد آلی، افزودن خاک، ازدیاد فعالیتهای زیستی و بالاخره نگهداری و قابل جذب نگهداشتن عناصر غذایی خاک میباشد. یک هکتار کود سبز معمولاً بین}^50-25^{تن شاخ و برگ و انساج گیاهی تازه را وارد خاک میکند که این خود برابر با}^20-10^{تن کود حیوانی بوده و میتواند بین 2-1 تن هوموس به خاک بیفزاید که در صورت کمبود کود دامی یکی از بهترین راههای جبران تلفات مواد آلی خاک دادن کود سبز میباشد. در بیشتر مواقع از گیاهان خانواده بقولات به عنوان کود سبز استفاده میشود که در این میان معمولاً نزدیک به}²⁰⁰^{کیلوگرم ازت هوا به وسیله غدهها در ریشههای یونجه،}^150-100^{کیلوگرم در هکتار در ریشههای شبدر و نصف این مقدار در سویا تثبیت میشود. شبدر بین}^5/2-2^{درصد ازت در شاخ و برگ و غدهخود دارد بنابراین هنگامی که یک هکتار از این گیاه در خاک برگردانده شود نزدیک به}^100-80^{کیلوگرم ازت به خاک افزوده میشود. پیامد افزایش کود سبز تشدید فعالیت میکروبهای مفید خاک میباشد که این خود تصعید گازکربنیک و آزاد شدن نیترات و دیگر ترکیبات غذایی را باعث میشود. میکروبهایی مانند ازتوباکتر که ازت خاک را زیاد میکند حساسیتی فوقالعاده به مقدار کربن خاک دارد، هر چه مقدار این ماده بیشتر باشد فعالیت آنها نیز فراوانتر خواهد بود. کودهای سبز به خاطر دارا بودن رویش فوقالعاده و ریشه های قوی میتوانند مقدار زیادی از عناصر محلول را که در شرایط عادی بر اثر شستشو به اعماق پایین خاک حرکت دادهاند جذب خود کنند و با تجزیه و تحلیل سریع خود در زیر خاک آنها را در افقهای سطحی در اختیار زراعت بعدی قرار دهند. همچنین این گیاهان قادرند از فسفاتهای غیر محلول پتاسیم تثبیت شده و عناصر کممصرف، تا حدی زیاد استفاده کنند. بنابراین برگرداندن این گیاهان به خاک علاوه بر بهبود خواص فیزیک وشیمیایی و زیستی سبب تسهیل آزاد شدن عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف میشود. لازم به ذکر است در مناطقی که برای افزایش مواد آلی خاک از کاه و کلش استفاده میشود چرا که کربن بالای کلش موجب تثبیت شدید ازت معدنی میشود و قابلیت جذب ازت در خاک را شدیداً کاهش میدهد به همین دلیل توصیه میشود با استعمال کودهای کلشی همیشه مقداری ازت اضافی به خاک داده شود و در خاکهایی که از نظر ازت مخصوصاً نیترات فقیر هستند برای هر}¹⁰⁰^{کیلوگرم کلش یک کیلوگرم ازت توصیه میشود. تاثیر مثبت کوددهی با کلش در مقدار کربن آلی خاک بستگی زیادی به قابلیت ازت خاک دارد به طوریکه بوش و گوستر (1985) توانستند با آزمایشهای درازمدت خود نشاندهند که ازدیاد کربن آلی در خاک با استفاده از کودهای ازتی همراه کلش افزایش مییابد. . حبس کردن کربن در خاک نیز باعث حاصلخیزی خاک می شود . بدینوسیله معلوم میگردد که ایجاد مواد آلی در خاک نه فقط به کربن آلی بلکه به ازت نیز نیازمند است. اما شدت تجزیه مواد آلی در خاک به مقدار لیگنین آنها بستگی دارد. به طوریکه 50 درصد کود دامی، 60 درصد کلش و 80 درصد مواد سبز گیاهی .}

^{نگاهی کلی و اجمالی به کود سبز :}

تعریف کود سبز : کود سبز شامل گیاهی است که آنرا قبل از کاشت محصول اصلی کشت کرده و بعد از مقداری رشد سبزینه ای آنرا به زمین بر می گردانند بدون اینکه از این گیاه محصولی برداشت کنند این گیاه می تواند شامل هر گیاهی باشد غیر از آنهایی که بخشهای خشوی دارند یا اثر آللوپاتی بر روی گیاه محصول دار بعدی می گذارند . در اصل کود سبز یک تناوب است که محصول ندارد و برای بهبود باروری و حاصلخیزی خاک و در صورت لگوم بودن تامین کل یا بخشی از ازت مورد استیاده محصول بعدی استیاده میشود به طوری که از نظر رطوبت با محصول اصلی در رقابت نباشد .

فواید کود سبز

کود سبز یک روش دیرینه کشاورزی است که استفاده از آن فواید زیادی را به همراه دارد . یک هکتار کود سبز معمولا بین 25 تا 50 تن شاخه ، برگ و انساج گیاهی تازه تولید می کند و این بقایا را وارد خاک می کند که خود حدودا برابر با 10 تا 20 تن کود حیوانی بود که این مقادیر حدود 1تا 2 تن هموس به خاک بیافزاید .

یکی از مهمترین فواید کود سبز بهبود خواص فیزیکی خاک می باشد . بالا رفتن هموس باعث تشکیل خاک دانه ها می شود و لوله های مویین خاک بیشتر شده و تهویه و نفوذ پذیری خاک را افزایش می دهند . کود سبز از دو طریق بر میزان تلفات ناشی از آب شویی تاثیر می گذارد یکی از طریق انتقال آب از خاک به اتمسفر بر اثر تعرق ، و دیگری از طریق جذب عناصر غذایی از محلول خاک و جلوگیری از انتقال آن به زه آبها ، در صورتی که محصول دارای سایه انداز (کانوپی ) گسترده باشد و سطح خاک را به طور کامل بپوشاند ،‌ تعرق مکانیزم اصلی اتلاف رطوبت خاک خواهد بود . اتلاف رطوبت خاک از راه تعرق موجب کاهش نفوذ آب به پایینتر از محدوده ریشه شده و در نتیجه میزان تلفات ناشی از آب شویی را کاهش می دهد .

از برخورد مستقیم قطرات باران با خاک جلوگیری کرده و مانع از دیس پرس خاک توسط قطرات باران می شوند و هچنین از طریق بهبود خاک دانه ها نیز باعث جلوگیری و مقاومت خاک در برابر دیس پرس می شوند این گیاهان از فرسایش بادی نیز به وسیله پوششی که در روی خاک دارند جلوگیری کرده و همچنین به وسیله این پوشش مانع از تشکیل روا ناب شده و آب جذب شده توسط خاک را افزایش می دهند . بقولات به خاطر رشد ریشه ای زیادی که دارند می توانند مواد غذایی شسته شده که عمدتا کلسیم و ازت است را که در لایه های پایین تر خاک هستند جذب کرده در خود نگهداری کنند و بعد از برگرداندن آنها به خاک آنها را در لایه های سطحی رها سازند و آنها را مجددا به جریان می اندازند و در نتیجه بر قابلیت دسترسی و استفاده از این عناصر توسط محصولات بعدی تاثیر می گذارند .

موردی دیگر از فواید کود سبز در زمینهای است که به خاطر کمبود اکسیژن خاک مشکل دینیتریفیکاسیون دارند . وجود شرایط بی هوازی در خاک ،‌ که لازمه انجام فرآیند دینیتریفیکاسیون است ، می توان ناشی از رطوبت زیادی خاک باشد ؛ زیرا چنین وضعیتی مانع ورود اکسیژن (O) به خاک می شود .البته ، میزان رطوبتی که خاک دریافت می نماید بستگی به شرایط اقلیمی منطقه دارد. شیب زمین ، پوشش گیاهی ی، و بافت و ساختمان خاک نیز از جمله عوامل موثر بر میزان رطوبت خاک بوده و از این رو توان انجام دینیتریفیکاسیون در آن را تحت تاثیر قرار می دهند . استفاده از کود سبز با بهبود ساختمان خاک و ایجاد تهویه مناسب می تواند تاثیر مثبتی بر زهکش خاک داشته باشد و با تاثیر مطلوب بر ساختمان خاک ظرفیت اکسیژن پذیری آن را افزایش داده و همچنین با تعرق مقداری از آب را به صوت بخار از زمین خارج کرده و از این رو موجب کاهش میزان دینیتریفیکاسیون می شوند

یکی دیگر از فواید کود سبز افزایش ازت خاک است البته این در موردی صادق است که گیاه مورد استفاده لگوم باشد . نیتروژن برای هر گیاه لازم است تا بتواند رشد کند . سالانه 110 میلیون ازت برای تولید غذا در جهان استفاده می شود ولی تنها قسمت کمی از این مقدار توسط کودهای شیمیایی جایگزین می شود . قسمت عمده این ازت توسط لگوم ها جایگزین می شود . لگوم ها تقریبا تنها گیاهانی هستند که می توانند مشکل ازت را با توجه منبع نامحدود ازت که همان جو است رفع کنند. در صورت در تناوب قرار ندادن این گیاهان با غیر لگوم ها مجبور به جایگزین کردن ازت خاک توسط کود شیمیایی هستیم که منبعی محدود و تولید آن به انرژی زیادی نیاز دارد که مشکلات زیست محیطی زیادی به دنبال دارد .

گیاهان لگوم با توجه به رابطه همزیستی که با باکتریهای تثبیت کننده ازت دارند منبع خوبی برای افزایش ازت خاک هستند این باکتری ها که شامل انواع ریزوبیوم ها هستند می توانند ازت موجود در جو را به صورت قابل جذب برای گیاه در آورده و در عوض مقداری از گیاه مواد غذایی که عمدتا قندها هستند برای ادامه زندگی خود دریافت کند که با توجه به مقدار ازتی که به گیاه می دهد این مقدار قند قابل مقایسه نیست . گیاه این مقدار ازت را در طول دوره رویش خود جذب کرده و بعدا به زمین بر می گرداند البته تنها ازت نیست که این مسیر را طی می کند بلکه عناصر دیگری مثل فسفر، کلسیم و عناصر کم مصرف نیز توسط گیاه از لایه های زیر زمین جمع آوری شده و به قسمتهای فوقانی می دهد همچنین این سیکل از شستشوی مواد غذایی در طول فصل رویش جلوگیری می کند .

در حقیقت کودهای سبز چه لگوم و چه غیر لگوم باشند مانند یک گاو صندوق عمل می کنند که مواد غذایی را در زمانی که گیاه محصول در زمین نیست در خود نگهداری کرده و آنرا بعدا در اختیار گیاه محصول قرار میدهند .

آیش تابستانه باعث کاهش مواد آلی خاک می شود چون مواد آلی در این مدت به راحتی و به سرعت تجزیه می شوند . آیش تابستانه برای خاکهای غنی از مواد آلی می تواند روش خوبی باشد زیرا با تجزیه مواد آلی و فراهم شدن مواد غذایی مورد نیاز گیاه زمین حاصلخیزی خوبی پیدا می کند .

آیش تابستانه روش خوبی برای کاهش جمعیت علفهای هرز است . و همچنین روش خوبی برای در معرض قرار دادن خاک در برابر انواع فرسایشها . ولی کودهای سبز لگوم نه تنها مواد آلی را افزایش می دهند و ساختمان خاک را بهبود می بخشند و علفهای هرز آنرا کاهش می دهند باعث حفاظت خاک در برابر فرسایش نیز می شوند و تنها مشکل آنها کاهش رطوبت خاک است . بنابراین کود سبز می تواند با در تناوب قرار گرفتن خاک را در مدتی از سال که در آیش است بپوشاند . در خاکهایی که از لحاظ رطوبت در محدودیت هستند باید توجه داشت که کود سبز می تواند باعث کاهش رطوبت شود و کاهش رطوبت نیز باعث کاهش عملکرد می شود ولی در مناطقی که بارندگی در حد متوسط و حتی مقداری کمتر هم وجود دارد می توان از کود سبز استفاده کرد . در یک پژوهش آیش تابستانه را با کود سبز مقایسه کردند و مشاهده کردند که بعد از پایان دوره مقدار آب داخل خاک به ترتیب 47 و 31 میلی لیتر بود ولی عملکرد دانه گندم پائیز به ترتیب7 تا 5/7تن در هکتار بود این آزمایش نشان می دهد اگر تا حدودی از رطوبت خاک کاسته می شده ولی کود سبز در این شرایط نیز باعث بهبود عملکرد می شود .

البته در خاکهایی که غنی از مواد آلی هستند نیز کود سبز می تواند مفید باشد از این جهت که این خاکها بیشتر در مناطق پر باران وجود دارند و از لحاظ بارندگی وضعیت مناسبی دارند همچنین در این مناطق هوا نسبتا گرم است . این گرما باعث افزایش تبخیر از سطح خاک شده و یک لایه خشک را در سطح خاک ایجاد می کند که این لایه در بارندگی بعدی به شدت در معرض دیس پرس قرار می گیرد و متلاشی میشود و باعث بسته شدن لوله های مویین خاک شد و از تهویه و نفوذ پذیری می کاهد و روا ناب را گسترش می دهد که خود مشکلات زیادی به دنبال دارد از این رو کود سبز با پوشش قرار دادن خاک از این مشکل جلوگیری می کند و همچنین چون مقدار بارندگی زیاد است ، برای محصول بعد کمبود رطوبت ایجاد نمی کند .

کود سبز همچنین می تواند دمای خاک را تا حدودی نگهداری کند که این باعث می شود که فعالیت میکروارگانیسم های خاک افزایش یابد و آنها نیز به نوبه خود باعث حاصلخیزی خاک می شوند .

با توجه به این موارد گلوم ها می توانند جزء بهترین کود های سبز قرار گیرند زیرا جدا از این موارد ازت را نیز به خاک می افزایند که خود عامل مهمی در بالا رفتن عملکرد می شود براساس آزمایش در آلمان باقلای سفید عملکرد غله را تا 1.5 تن در هکتار و شبدر قرمز تا 1 تن در هکتار افزایش داد . البته مقدار نیتروژن تثبیت شده توسط این گیاهان بستگی به رقم و گونه مورد استفاده ، مقدار و نوع باکتری های همزیست آنها ، و وضعیت حاصلخیزی خاک و شرایط اقلیمی دارد .

کود سبز معمولا سریع شده بوده و بیشتر از 3 تا 6 هفته از یصل رشد را به خود اختصاص نمی دهد و معمولا زود هم تجزیه می شود .

در آزمایشی دیگر آیش تابستانه و کود سبز شبدر قرمز و نوعی خلر با هم از لحاظ اقتصادی مقایسه شدند که در این آزمایش هزینه های مصرف شده در عملیات زراعی برای هر کدام از تیمارهای محاسبه شد . در آخر هزینه خالص حاصل از کسر کردن ارزش مقدار ازت بدست آمده از تیمارها را برآورد کردند که در جدول زیر نمایش داده می دهد .

	آیش	شبدر قرمز	خلر
هزینه ناخالص	20	17.32	34.98
ارزش تثبیت ازت	___	35	11.52
هزینه خالص	20	17.32_	23.46

مقادیر به دلار می باشند.

در این آزمایش کارهای هزینه بردار شامل شخم – بذر – بذرپاشی و دیسک است . براساس این آزمایش شبدر قرمز نه تنها هزینه ناخالص نداشت بلکه به میزان 68/17 دلار در مصرف کود ازته در محصول بعدی صرفه جویی کرد آیش و خلر نیز به ترتیب 20 و 46/23 دلار هزینه برداشتند که با توجه به این که مصرف کود سبز باعث بهبود خاک می شود و این در سالهای متوالی می تواند باعث افزایش عملکرد شود استفاده از کود سبزی مثل خلر نیز که هزینه بردار است می تواند در محصول بعد باعث افزایش عملکرد شود .

کود سبز چند مزیت دیگر نیز دارد از جمله

1ـ در مقایسه با کود دامی ارزانتر و مصرف آن آسانتر است . یک بسته بذر کود سبز بسیار ارزانتر و سبکتر از مقدار معادل کود دامی است

2 ـ زمان خاصی از فصل کشت را اشغال نمی کند

3ـ از علف هرز جلوگیری می کند از 2 طریق یکی از طریق اثر آللوپاتی و دیگری سایه اندازی و رقابت با علف های هرز

4ـ کاهش جمعیت بیماری ها و تعدادی از آفات گیاهی. در میان زارعین اعتقاد بر این است که تناوب گیاهان زراعی خطر شیوع حشرات ، بیماریهای گیاهی ، نماتدها و علفهای هرز را کاهش می دهد . تحقیقات به عمل آمده نشان داده شده است که این کاهش از طریق شکسته شدن چرخه تولید مثلی این ارگانیسمها صورت می گیرد.

5ـ افزایش جمعیت میکروبی خاک و تولید دی اکسید کربن توسط این میکروارگانیسم ها و در نتیجه افزایش فتوسنتز گیاهان

گیاهان مختلفی را می توان به عنوان کود سبز انتخاب کرد ولی استفاده از لگوم ها بهتر است زیرا توانایی تثبیت ازت جو را دارند در صورتی که گیاهان غیر گلوم تنها مواد آلی خاک را زیاد کرده و از این را برای بهبود خاک استفاده می کنند . البته می توان از مخلوطی از گیاهان نیز استفاده کرد . مزیت این روش اینست که می توان از اثر آللوپاتی برخی غیر گلوم ها برای علفهای هرز همراه با گیاهان لگومی که ازت کم دارند ولی زود تجزیه می شوند و لگوم هایی که ازت زیاد دارند و دیر تجزیه می شوند استفاده کرد مثل مخلوطی از شبدر یونجه ، شبدر گندم سیاه و ماشک گل خوشه ای چاودار . که گفته شده ماشک گل خوشه ای چاودار یک ترکیب خوب است زیرا ماشک تولید کننده خوبی برای ازت است و چاودار نیز اثر آللوپاتی خوبی بر علفهای هرز دارد .

× در انتخاب یک گیاه به عنوان کود سبز باید به نکات زیر توجه داشت

1. انتخاب کند رشد بودن یا تند رشد بودن گیاه با توجه به مدت زمانی که زمین بلا استفاده است

2ـفصل مناسب : زیرا همه رقم ها قادر به رشد و یا زنده ماندن در زمستان نیستند

3ـ وضعیت خاک از لحاظ مقدار ازت و اینکه به ازت نیاز دارد یا نه

5ـ نوع خاک و میزان زهکشی آن

ـ 6در دسترس بودن بذر گیاه و به صرفه بودن قیمت آن

7ـ مقدار رطوبت خاک یا مقدار آبی را که می توانیم تامین کنیم .

8ـ اثر آللوپاتی گیاه کود سبز بر روی محصول بعدی

رقم های مورد استفاده

چند گیاه کود سبزی که مورد استفاده قرار می گیرند و مقدار ازتی که به خاک میدهند:

از لگوم ها شبدر شیرین با 233 ، باقلا 267 ، سویا با 134 ، خلر با 178 ، نخود با 108 ، عدس با 134 ، یونجه با 221 ، و شبدر قرمز با 167 lbw/ac و همچنین لگوم های دیگر مثل شبدر دو رگ ، ماشک ، یونجه سیاه یا رازکی (Medicago lupulina) ، ماشک گل خوشه ای و شبدر مریمسون (lupinus ongustifolius ) ، chickling vatch و از غیر لگوم ها گندم سیاه ، خردل ، چاودار ، جو و شنبلیله .

خصوصیات برخی از این ارقام :

خلر : دارای ماده خشک خوبی است ولی تثبیت نیتروژن آن محدود است و هزینه قابل توجهی دارد .

عدس : بذر کوچکی دارد ولی معمولا بذر آنها در دسترس نیست و یا به مقدار زیاد موجود نمی باشد . رشد گیاه و نیتروژن تثبیت شده توسط عدس ها معمولا کمتر از دیگر لگوم است اما برای خاکهای خشک مناسب است یکی دیگر از مزایای این گیاهان این است که بقایای آن به سرعت خرد شده و به خاک بر می گردد .

Chickling vatch : یک گیاه تازه وارد و جدید در سری گیاهان مورد استفاده در کود سبز در جهان است که در نوار باختری کانادا کشت می شود . این گیاه قدرت نسبت نیتروژن خوبی دارد همچنین تقریبا زودتر از عدس نیز به خاک برگردانده می شود . در زمینهای خشک مقدار کافی ازت را برای کشت بعدی که معمولا غلات است فراهم می کند ولی بذر آن به آسانی به دست نمی آید .

باقلا : برخلای دیگر لگوم ها نیتروژن را در تمام فصل رویش می تواند تثبیت کند در شرایط خوب باقلا می تواند مقدار ماده خشک زیادی تولید کند و همچنین نیتروژن را با سرعت بالایی تثبیت کند ولی در رطوبت کمتر از 8 اینچ نمی تواند نیتروژن را به خوبی تثبیت کند مشکل عمده دیگر این گیاه اینست که بذر آن بزرگ و پر هزینه است و به آسانی نیز در دسترس نمی باشد .

شبدر شیرین : بذر آن در دسترس است و هزینه کمی دارد . با وجود بذر کوچک ، این گیاه قادر است مقدار ماده خشک خوبی تولید کند و تقریبا مقدار خوبی ازت را نیز تثبیت می کند تنها زمان برگرداندن آن به خاک حساسیت زیادی دارد . زیرا از رطوبت خاک نسبت به دیگر کودهای سبز بیشتر استیاده می کنند .

به طور کلی شبدرها و یونجه ها با توجه به مقدار ازتی که تولید می کنند و توانایی تحمل سرما را نیز دارند و همچنین بذر آنها ارزان و در دسترس است معمولا بهتر از سایر لگوم ها هستند در بین گیاهان کود سبز یونجه ، چاودار و خردل اثر آللوپاتی خوبی بر علفهای هرز دارند در یک تحقیق انجام شده تعداد علفهای هرز بعد از این گیاهان به میزان قابل توجهی کاهش یافت .

با توجه به مطالب ذکر شده کود سبزی خوب است که مقدار مصرف آب آن کمینه و تولید ازت آن بیشینه باشد و از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه می باشد

روش استفاده از کود سبز

روش کاشت :

در هر زمان قبل از زمستان که شرایط برای رشد مناسب باشد می توان آنرا کشت کرد تقریبا تا اواسط پاییز .

روش کاشت از این قرار است که می توان زمین را در لایه سطحی به وسیله کلتیواتور یا یک دیسک آماده کرد و مقدار بذر را بسته به نوع کود سبز در سطح زمین پاشید و آنرا لایه سبکی خاک داد تقریبا مثل کشت علوفه . البته در زمین هایی که برای بار اول است که در آنها کود سبز استفاده می شود یا به عبارتی فعالیت های ارگانیک در آن صورت نگرفته به طور یقین جمعیت میکروبی خاک مخصوصا ریزوبیومها و عوامل تجزیه کننده مواد آلی کم است بنابراین پیشنهاد می شود در این شرایط باکتری های مذکور را هنگام کشت کود سبز به زمین اضافه کنید

بعد از گذشت 4 هفته از کشت ، گیاه به صورت گیاه چه ای در آمده قبل از تشکیل اولین گل باید آنرا به زمین برگردانیم زیرا در این مرحله گیاهان ترد و ضعیی هستند و بافتهای آنها به راحتی تجزیه می شود کود سبز به مدت زمان 1 تا 4 هفته بسته به نوع آن تا 6 هفته برای تجزیه شدن زمان لازم دارد که البته این محدوده بستگی به دمای تهویه خاک دارد که هر چه بیشتر باشد سرعت تجزیه نیز بیشتر می شود .

عمق شخم برای بر گرداندن کود سبز به زمین در خاکهای سنگین 15 تا 20 سانتی متر و در خاکهای سبک بین 25 تا 35 سانتی متر است .

بهترین زمان برای برگرداندن کود سبز به زمین زمانی است که تثبیت ازت و رشد گیاه در پیشینه و تخلیه آب زمین توسط گیاه در کمترین وضعیت باشد و همچنین با توجه به شرایط محیطی و رطوبت و دمای خاک زمان کافی برای تجزیه آن تا قبل از کشت بعدی وجود داشته باشد . اگر گیاه کود سبز مسنتر شود مقدار بیشتری مواد آلی و نیتروژن را به خاک می دهد ولی دوره رها سازی آن بیشتر طول می کشد ولی گیاهان جوانتر و دارای ساقه نازکتر می توانند زودتر تجزیه شوند ولی در عوض ازت کمتری را تثبیت می کنند .

لازم به ذکر است که اگر کود سبز در شرایط آبی کشت می شود باید آنرا به نحوی آبیاری کنیم که تنش خشکی متعادلی در اوایل رشد داشته باشد تا وادار به ریشه دهی بیشتر شود و در نتیجه از این روش می توانیم جهت بالا بردن جمعیت ریزوبیوم ها استفاده کنیم . البته این تنش نباید طوری باشد که رشد سبزینه ای را مختل کند یا باعث اختلال در کار ریزوبیوم ها شود .

کلام آخر

در آخر باید گفت که کود سبز معقولانه ترین و به صرفه ترین کار برای بهبود مواد آلی ساختمان خاک و همچنین جایگزین کردن مقداری از ازت است که توسط غلات از زمین برداشت می شود و نیازمند فعالیتهای بیشتری در این زمینه است .

البته نباید انتظار داشت که با یک بار مصرف این کود تمام مزایای آنرا یک جا و به نمو مطلوب دریافت کرد زیرا بهبود ساختمان خاک ، جایگزین کردن مواد آلی خاک و در کل حاصلخیزی و بهبود خاک کاری است که نیاز به زمان و دقت کافی دارد و به مرور زمان می توان از این روش برای بهبود زمین های کشاورزی استفاده کرد .

بیشتر نقاط ایران شرایط مطلوبی برای استفاده از کود سبز دارند و با توجه به اینکه محصول اکثر زمینهای کشاورزی ایران را در درجه اول غلات شامل می شود می توان این گیاهان را قبل از چنین محصولاتی کشت کرد تا جدا از بهبود باروری خاک حداقل مقداری از ازت مصرفی به صورت کود شیمیایی را جایگزین کنند .

با توجه به شرایط ایران و بذرهای در دسترس در بازار ایران بهترین کود سبز می تواند از انواع شبدر باشد که به راحتی در تمام نقاط ایران در دسترس است و شرایط آب و هوایی مطلوب نیز برای آن مهیا است.

بخش چهارم : عوامل کاهش حاصلخیزی :

چند ی از عوامل هستند که باعث کاهش حاصلخیزی خاک می شود و از جمله انها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1ـ شوری خاک

2ـ باران اسیدی : باران اسیدی چیست؟

یکی از آثار و نتایج آلودگی هوا باران اسیدی است. در دو دهه اخیر و در برخی نواحی صنعتی و بر اثر فعالیت‌های کارخانه‌ها میزان دی اکسید گوگرد و دی اکسید ازت در هوا افزایش یافته است. این دو ماده در اتمسفر با اکسیژن و بخار آب واکنش ایجاد میکند و به صورت اسید نیتریک و اسید سولفوریک در می آید. ا ین ذرات اسیدی مسافت‌هاک طولانی را بوسیله باد طی میکنند و به صورت باران اسیدی بر سطح زمین فرو می ریزند. چنین بارش‌هایی ممکن است به صورت برف یا باران یا مه نیز در بیاید.

پیامدهای باران اسیدی

· باران اسیدی باعث از بین رفتن بناها و آثار تاریخی بخصوص در ساختمان‌هایی که از سنگ مرمر یا اهکی ساخته شده.
باشند می شود .

· باران اسیدی میزان حاصلخیزی خاک را کاهش می دهد و حتی ممکن است مواد سمی را وارد خاکها کند .

· باران اسیدی موجب نابودی درختان و کاهش مقاومت آنها بخصوص در برابر سرما میشود.

3ـ فرسایش خاک : مهمترین اثر فرسایش کاهش حاصلخیزی خاک می باشد .( مثلا با فرسایش ، مواد الی سطح خاک شسته شده و با از بین رفتن مواد الی که باعث حاصلخیزی خاک می شدند خاک حاصلخیزی خود را از دست می دهد . )

توضیح : فرسایش و اب شویی

مادامی که عوامل فرساینده خاک از قبیل رواناب و باد کنترل نشوند ، انسان شاهد هدر روی عناصر غذایی از این طریق خواهد بود

حجم هدر روی عناصر غذایی از طریق آب شویی تحت کنترل اقلیم ، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ، نوع محصول ، و نوع عنصر غذایی و غلظت آن در خاک است . اثرات متقابل این عوامل موجب می شود که تلفات عناصر غذایی از راه آب شویی دارای دامنه ای وسیع باشد . از آن جا که عناصر غذایی به وسیله آب از محدوده ریشه و نهایتا از چرخه خارج می شوند لذا نوع نزولات جوی و نحوه توزیع آنها بر میزان هدر روی عناصر غذایی از طریق آب شویی تاثیر می گذارد

یک روش کاستن از تلفات ناشی از آب شویی استفاده از کودهایی است که عناصر غذایی آنها به مرور در طی فصل رشد آزاد می شود . بارزترین نمونه این کودها ، کودهای دامی و کودسبز است که به موازات تجزیه در خاک عناصر آنها آزاد شده و در اختیار محصول قرار می گیرد . البته اگر مقدار ازت تولیدی توسط این کود ها بیش از حد نیاز محصول بعدی باشد ، مشکل آب شویی نیترات و خروج آن از محدوده ریشه وجود خواهد داشت .

یک مطلب جالب و کاربردی در مورد حاصلخیزی خاک :

با برگهای خشک باغچه منزل چه کنیم ؟

سوزاندن برگها باعث می شود که هوا الوده شود و الودگی هوا به سلامت جامعه صدمه می زند و برأی افراد مبتلا به اسم و دیگر الرژی ها بسیار خطرناک است و بدین ترتیب سوزاندن برگ ها در حیاط منزل برأی همسایگان ایجاد مزاحمت می کند . اصول شهر نشینی مدیریت های اجرایی قدیمی و کهنه ای برأی سوزاندن زباله و مواد زاید اعمال می کند .

کود همان خاک اصلاح شده و غنی شده است که سلامت و حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد و مواد رستنگر را به ریز سازواره های خاک افزوده و خاک را حاوی مواد معدنی می کند همچنین به خاک کمک می کند تا همیشه رطوبت خود را حفظ کرده و خشک نشود .

با بازیافت برگهای منزل می توان بسیاری از هزینه های مالیاتی و مصرفی شهرداری را کاهش داد .

چه باید کرد ؟

با لاشبرگ کردن باغچه ( با برگ پوشاندن سطح باغچه ) می توان علاوه بر اینکه در زمانی که می بایست صرف جمع کردن برگها شود صرفه جویی کرد ، مواد مغذی و معدنی بیشتری را به خاک بخشید و ان را حاصلخیز کرد .

هنگامی که چمن ها را می چنیم بهترین راه این است که چمن های چیده شده به خاک بازگردانده شود راو که بدین طریق نیتروژن که بسیار ارزشمند است دوباره به خاک بازگردانده می شود و خاک حاصلخیز تر می شود . ( سر زنی چمن های هزار فوت مربع ـ هر فوت معادل 48/30 سانتی متر است ـ از سبزه زار ها حاوی 6 پوند ـ هر پوند 454 گرم است ـ نیتروژن و 1 پوند پتاسیم است . )

بنابراین برگها ی در ختان را در مراتع ، جنگلزارها ، چمن زارها در زیر در ختان و بوته ها بگذارید تا به تدریج تجزیه شود . از راه های بازیافت این برگ ها کود سازی است که در این قسمت به ان خواهیم پرداخت :

طریقه کود سازی :

کود سازی یکی از راههای طبیعی فرایند بازیافت در منزل است که با استفاده از برگ ها و چمن های چیده شده و سایر مواد زائد باغچه این کار را انجام داد ریز سازواره های طبیعی مانند ترکیزه ها و یاخته ها و غیره در اثر فعل و انفعالات با کود می تواند به گیاهان کمک کند تا بر امراض و افت ها غلبه کنند . رطوبت کافی خاک ، هوا و دمای مناسب به عملکرد طبیعی این ریز سازواره ها کمک می کند . در طول مدت زمان 4 ـ 5 هفته ، هنگامی که خاک توسط مواد معدنی حاصلخیز می شود کود اماده است تا در باغچه مورد استفاده قرار گیرد .

خواص کود :

- در اثر ابیاری خاک در عین حال که همیشه رطوبت جود را حفظ می کند فروشسته نمی شود ـ موتد معدنی اش را از دست نمی دهد ـ و نیاز به ابیاری کمتری دارد .

- جلوگیری از ابتلا به بعضی افت های گیاهی

- کاهش نیاز به استفاده از افت کش ها و قارچ کش ها به دلیل وجود میکروب ها و قارچ ها ی مفید در خاک

- افزایش میزانبرداشت محصولات کشاورزی و گلها

- بهبود ساختار خاک

- بازیافت مواد از راه طبیعی ، کمک کردن به سلامت خاک و حاصلخیزی خاک بدون استفاده از کودهای شیمیایی

- صرفه جویی در فضا از طریق نیاز کمتر به محل های دفن زباله و کاهش تولید گاز متان

روش های تهیه کود :

1ـ شاخ و برگ ها و میوه ها ـ هم سبز رنگ و هم زرد رنگ ـ را جمع کنید . برگ ها و میوه های سبز حاوی مقادیر بالای نیتروژن هستند ( برأی این کار از علف های هرز که توسط ریشه های زمینی رونده تکثیر می شوند استفاده نکنید . ) همچنین می توانید از کود حیوانات گیاه خوار نز استفاده کنید . شاخ و برگ های زرد رنگ ، میوه های در خت کاج ، برگهای سوزنی شکل ( که ابتدا می بایست خرد شوند و نباید تشکیل دهنده بیش از 10% کل کود باشند ) و خاک اره چوب ( علاوه بر کربن دارای نیتروژن نیز می باشد ) حاوی مقادیر بالای کربن هستند .

2ـ هنگامی که این مواد را انباشته می کنید در یک سمت مواد سبز رنگ و در طرف دیگر زباله های زرد رنگ را بگذارید .

3ـ کمی از خاک باغچه را به ان اضافه کرده و سپس انها را خرد کنید تا بدین وسیله کود سریعتر درست شود .

4ـ به ان اب اضافه کنید تا کود همیشه رطوبت خود را حفظ کند .

5ـ این توده را هفته ای یک بار زیر و رو کنید . ( با این کار کود سریعتر درست می شود . )

6ـ هنگامی که رنگ توده سیاه شد و دیگر مواد داخل ان قابل تشخیص نبودند کود اماده است . این پروسه بین 4 هفته تا یک سال ممکن به طول بیانجامد که بستگی به زیر و رو کردن مداوم کود و مرطوب نگه داشتن همیشگی ان دارد .

استاد راهنما:

دکتر مهرزاد مستشاری

تهیه و تنظیم کننده :

فرهانه محمدی